243

The role of examination of intima-media thickness in evaluation of atherosclerosis

Dubiński A.1, Zdrojewicz Z.2
District Private Health Centre, District Hospital, Kamienna Gora, Poland, Medical University of Wroclaw, Department of Endocrinology, Diabetology and Isotope Treatment, Poland. e-mail: dolvita@mp.pl

In our work we presented the role of examination of intima - media thickness (IMT) of carotid arteries in its extracranial parts by using high resolution ultrasonography in evaluation of progression of atherosclerosis, organ damage and efficacy of hyperlipemic and antihypertensive therapy. On the basis of contemporary literature we described influences of other factors e.g. obesity, hypertension, ages on value of IMT. We also presented some of important intervention program in which the IMT was surrogate marker of cardiovascular diseases.

Key words: intima-media thickness of carotid arteries, atherosclerosis

246

Wpływ hiperglikemii na procesy oksydacyjno-redukcyjne w komórkach śródbłonka ludzkiej żyły pępowinowej

Szczepański M.1, Kamianowska M.1, Skrzydlewska E.2
Akademia Medyczna w Białymstoku: 1Klinika Neonatologii, e-mail: szczepanski5@gazeta.pl; 2Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej

Hiperglikemia jest uznanym pierwotnym czynnikiem odpowiedzialnym za zmiany w mikrokrążeniu chorych na cukrzycę. Istnieje wiele przesłanek przemawiających za tym, że wysokie stężenia glukozy, generując powstawanie reaktywnych form tlenu (RFT), indukują stres oksydacyjny w komórkach, uruchamiający procesy peroksydacji. Końcowe produkty peroksydacji lipidów (aldehydy) powodują zaburzenia struktury błony komórkowej, jej depolaryzację, zahamowanie aktywności enzymów błonowych, prowadząc przez to do utraty integralności błony komórkowej oraz rozprzężenia fosforylacji oksydacyjnej w mitochondriach.
Cel pracy. Ocena wpływu hiperglikemii na procesy oksydacyjno-redukcyjne w komórkach śródbłonka ludzkiej żyły pępowinowej (HUVEC), poprzez oznaczenie stężenia dialdehydu malonowego (MDA), markera peroksydacji lipidów.
Materiał i metody. Komórki śródbłonka naczyń żylnych pępowiny hodowano w standardowym podłożu (M 199). Eksperyment w pięciokrotnych powtórzeniach przeprowadzono na komórkach z czwartego pasażu. Hodowle inkubowano przez 48 godzin z glukozą o stężeniu odpowiednio: 5,5; 11,1 i 22,2 mmol/l. W lizacie komórek HUVEC stężenia dialdehydu malonowego (MDA) oznaczano metodą HPLC.
Wyniki. Wykazano, że stężenie MDA w hodowli kontrolnej (5,5 mmol/l glukozy) wynosiło 15,1 ±1,6 nmol/mg białka. W warunkach hiperglikemii (11,1 i 22,2 mmol/l) stężenie MDA zwiększało się (odpowiednio: 18,1±1,3 i 21,5±2,5 nmol/mg białka), a różnice były znamienne statystycznie (p<0,05).
Wnioski. Hiperglikemia zaburza procesy oksydacyjno-redukcyjne w komórkach śródbłonka ludzkiej żyły pępowinowej, indukując stres oksydacyjny.

Słowa kluczowe: hiperglikemia, reaktywne formy tlenu, stres oksydacyjny

The influence of hyperglycemia on oxidation-reduction reaction of human umbilical vein endothelial cells

Szczepański M.1, Kamianowska M.1, Skrzydlewska E.2
Medical University of Bialystok, Poland: 1Neonatal Department, e-mail: szczepanski5@gazeta.pl; 2Inorganic and Analytic Chemistry Department

Hyperglicemia is recognised as a primal factor responsible for microcirculatory changes in diabetic patients. There exist many reasons to claim that high glucose concentrations, generating reactive oxygen species (ROS), induce oxidative stress which initiates peroxidation processes. The end products of lipids peroxidation (aldehydes) cause disturbances of cellular membrane structures, its depolarization, inhibition of membrane’s enzymes activity, indicating loss of cellular membrane integrity and uncoupling of oxidative phosphorylation in mitochondria.
Aim of this study was to assess the influence of hyperglycemia on oxidation-reduction reaction of human umbilical vein endothelial cells, by determining malonyldialdehyde (MDA) content, a lipids peroxidation marker.
Material and methods. Human umbilical vein endothelial cells were cultured in a standard medium (M 199). The experiment was performed five times on forth passage of HUVEC culture. The cultures were incubated for 48 hours with glucose in concentrations 5.5; 11.1 and 22.2 mmol/l. In the HUVEC lysate malonyldialdehyde (MDA) concentration was measured by HPLC method.
Results. It was proved that MDA content in the control culture cells (5.5 mmol/l of glucose) was 15.1 ± 1.6 nmol/mg protein. In the conditions of hyperglycemia (11.1 and 22.2 mmol/l) MDA content increased (respectively: 18.1 ± 1.3 and 21.5 ± 2.5 nmol/mg protein) and the differences were statistically significant (p<0.05).
Conclusions. Hyperglycemia disturbs normal oxidation-reduction reaction of human umbilical vein endothelial cells inducing oxidative stress.

Key words: hyperglycemia, reactive oxygen species, oxidative stress

251

Stężenie sjalowanych glikoprotein w surowicy mężczyzn uzależnionych od alkoholu

Krawiec A., Chrostek L., Cylwik B., Supronowicz Z., Szmitkowski M.
Akademia Medyczna w Białymstoku, Zakład Diagnostyki Biochemicznej, e-mail: zdb@amb.edu.pl

Nadużywanie alkoholu zaburza glikozylację, sekrecję i metabolizm glikoprotein, co może wpływać na ich stężenie we krwi.
Cel pracy. Ocena wpływu nadużywania alkoholu na stężenie sjalowanych glikoprotein we krwi, takich jak: alfa1-antytrypsyna, alfa1-kwaśna glikoproteina, haptoglobina, ceruloplazmina, transferyna, składnik C3 dopełniacza, immunoglobulina G i fibrynogen.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono u 156 mężczyzn uzależnionych od alkoholu, których podzielono na 6 podgrup ze względu na trzy kryteria: wielkość tygodniowego spożycia alkoholu, okres abstynencji przed badaniem i czas trwania ostatniego upojenia; oraz u 35 mężczyzn pijących okazjonalnie. Stężenie glikoprotein oznaczano metodami immunoturbidymetrycznymi.
Wyniki. U mężczyzn uzależnionych od alkoholu zmieniały się stężenia 3 z 8 badanych glikoprotein. Stężenia alfa1-antytrypsyny i alfa1-kwaśnej glikoproteiny były podwyższone, a transferyny - obniżone. Analiza glikoprotein pod względem historii nadużywania alkoholu wykazała, że alfa1-kwaśna glikoproteina, ceruloplazmina i składnik C3 dopełniacza były wrażliwe na wielkość tygodniowego spożycia alkoholu. alfa1-antytrypsyna, jako jedyna, była wrażliwa na czas trwania ostatniego upojenia. Żadna z badanych glikoprotein nie była wrażliwa na okres abstynencji przed badaniem.
Wnioski. Nadużywanie alkoholu prowadzi do zmian stężenia sjalowanych glikoprotein we krwi, co jest dowodem zaburzeń ich syntezy w wątrobie. Kierunek tych zmian jest typowy dla reakcji ostrej fazy. Zmianom ilościowym towarzyszą zmiany jakościowe w postaci zaburzeń glikozylacji, na co wskazuje zwiększenie stężenia ubogosjalowanych izoform transferyny.

Słowa kluczowe: alkohol, glikoproteiny, glikozylacja

The concentration of sialylated glycoproteins in the sera of alcohol dependent men

Krawiec A., Chrostek L., Cylwik B., Supronowicz Z., Szmitkowski M.
Medical University of Bialystok, Poland, Department of Biochemical Diagnostics, e-mail: zdb@amb.edu.pl

Alcohol misuse impairs the glycosylation, secretion and metabolism of glycoproteins what may influence on their blood concentration.
The aim of this study. To evaluate the effect of alcohol abuse on the level of sialylated glycoproteins such as: alpha1-antitripsin, alpha1-acid glycoprotein, haptoglobin, ceruloplasmin, transferrin, complement C3 protein, immunoglobulin G and fibrinogen in the blood.
Material and methods. The study was carried out in 156 alcohol dependent men, who were divided into 6 subgroups according to three criteria: the amounts of weekly alcohol intake, the time of abstinence before examination and the period of last drinking; and in 35 healthy social drinkers. The concentration of glycoproteins was measured using an immunoturbidimetric methods.
Results. There were changes in the serum levels of 3 from 8 tested glycoproteins in alcohol dependent men. The concentrations of a1-antitripsin and alpha1-acid glycoprotein were increased, but of transferrin - decreased. The analysis of glycoproteins according to the history of alcohol abuse showed that alpha1-acid glycoprotein, ceruloplasmin and complement C3 protein were sensitive to the amounts of weekly alcohol intake. The alpha1-antitripsin, as the only, was sensitive to the period of last drinking. None of the tested glycoproteins was sensitive to the time of abstinence before examination.
Conclusion. Alcohol abuse leads to the alterations of sialylated glycoproteins concentrations in the blood, what is a proof of disturbances in their synthesis in the liver. The direction of these changes is typical of acute phase reaction. The quantitative alterations may accompany the qualitative changes in the form of glycosylation disturbances, what is documented by the increased concentration of low sialylated isoforms of transfferin.

Key words: alcohol, glycoproteins, glycosylation

255

Status antyoksydacyjny a stężenie pierwiastków śladowych u młodzieży z podwyższonym ciśnieniem tętniczym

Ostrowska-Nawarycz L.1, Rutkowski M.2, Fijałkowski P.1, Błaszczyk J.1, Majczyk M.1, Nawarycz T.1
Uniwersytet Medyczny w Łodzi: 1Zakład Fizjologii Człowieka i Biofizyki, e-mail: tednaw@achilles.wam.lodz.pl; 2Zakład Chemii i Biochemii

Zainteresowanie reakcjami wolnorodnikowymi oraz stężeniem pierwiastków śladowych w stanach fizjologicznych i patologicznych jest przedmiotem wielu doniesień ostatnich lat.
Cel pracy. Ocena stężeń: cynku, manganu, miedzi, selenu, kadmu i ołowiu w osoczu oraz bariery antyoksydacyjnej u młodzieży z podwyższonym ciśnieniem tętniczym.
Materiał i metody. Badaniami objęto grupę młodzieży w wieku 9-18 lat (n=88) z prawidłowym ciśnieniem tętniczym, ze stanem przednadciśnieniowym i z nadciśnieniem tętniczym. Do badania pobierano krew w celu oznaczenia stężenia badanych pierwiastków i oznaczenia bariery antyoksydacyjnej. Pierwiastki oznaczano przy zastosowaniu spektrofotometrii emisji atomowej, a aktywność enzymów w krwinkach czerwonych przy zastosowaniu metody Bersa i Sizera dla katalazy, metody Misra i Fridovicha dla dysmutazy ponadtlenkowej oraz metody Little'a i O'Briena dla peroksydazy.
Wyniki. We wczesnej fazie nadciśnienia tętniczego obserwowano zaznaczającą się tendencję zmniejszenia aktywności enzymów antyoksydacyjnych (katalaza, peroksydaza, SOD) w krwinkach czerwonych oraz obniżenie stężenia witamin C i E w odniesieniu do badanych z prawidłowym ciśnieniem tętniczym krwi. Stężenia oznaczanych pierwiastków osiągały niższe wartości u badanych z podwyższonymi wartościami ciśnienia tętniczego.
Wnioski. Obserwowane zmiany sugerują zachwianie równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej już w początkowych fazach nadciśnienia tętniczego.

Słowa kluczowe: obrona antyoksydacyjna, pierwiastki śladowe, nadciśnienie tętnicze

Antioxidative defense and level of microelements in youth with hypertension

Ostrowska-Nawarycz L.1, Rutkowski M.2, Fijałkowski P.1, Błaszczyk J.1, Majczyk M.1, Nawarycz T.1
Medical University of Lodz, Poland: 1Department of Physiology and Biophysics, e-mail: tednaw@achilles.wam.lodz.pl; 2Department of Chemistry and Biochemistry

In recent years we observed increased interest of free radical processes accompanying varying physiological and pathological reactions.
The aim of this study was an evaluation some of serum microelements (zinc, manganium, chromium, selenium) in serum and antioxidative defense in youth with hypertension.
Material and methods. The group of 88 youth aged 9-18 with normal blood pressure, prehypertension and hypertension was examined. Blood was taken to examine microelements content and antioxidative barrier activity. Microelements content was estimated with the method ICP-AES. Superoxide dismuthase activity in red blood cells was estimate with the method by Misra and Fridovich, glutatione peroxidase activity with the method by Sedlak and Lindsay in modification by Little and O'Brien and catalase activity with the method of Beers and Sizer.
Results. In subgroup with higher blood pressure we observed decreased tendency in enzymatic antioxidant activity (Cat, GSA-Px, SOD ) in red blood cells and lowering levels of vitamins C and E in comparison to persons with normal blood pressure. Concentrations of estimated microelements drowed decreased levels in persons with hypertension.
Conclusions. Results of our study suggest that disturbance in pro - and anti-oxidative balance observed in youth with first state of hypertension may play an important role in pathogenesis of hypertension.

Key words: antioxidant defence, microelements. hypertension

259

Ocena stężeń czynnika stymulującego kolonie granulocytarne i granulocytarno-makrofagowe w osoczu chorych na raka piersi

Ławicki S., Czygier M., Omyła J., Będkowska E., Szmitkowski M.
1Akademia Medyczna w Białymstoku, Zakład Diagnostyki Biochemicznej, e-mail: zdb@amb.edu.pl; 2Białostockie Centrum Onkologii, Oddział Chirurgii Onkologicznej

Czynniki stymulujące kolonie granulocytarne (G-CSF) i granulocytarno-makrofagowe (GM-CSF) należą do hematopoetycznych czynników wzrostu (HGFs), a ich wytwarzanie wykazano in vitro przez komórki linii nowotworowych, jak in vivo przez guzy lite.
Cel pracy. Ocena stężenia G-CSF i GM-CSF w osoczu chorych na raka piersi przed i po zabiegu operacyjnym oraz przed i po zakończeniu uzupełniającej chemioterapii, poprzez porównanie uzyskanych wyników z markerem nowotworowym CA 15-3.
Materiał i metody. Grupa badana - 46 chorych na raka piersi, grupa kontrolna - 30 zdrowych. G-CSF i GM-CSF oznaczano metodą mikroimmunoenzymatyczną (ELISA), CA 15-3 metodą immunoenzymatyczną (MEIA).
Wyniki. Wykazano wyższe stężenia G-CSF i GM-CSF przed operacją u chorych w II stopniu zaawansowania raka piersi w porównaniu z grupą kontrolną. Stężenia badanych cytokin po operacji uległy obniżeniu, co może mieć znaczenie w ocenie radykalności resekcji guza piersi. Zauważono ponadto zwiększenie stężenia cytokin hematopoetycznych po chemioterapii, co może wynikać z uwalniania ich z uszkodzonych w wyniku leczenia komórek nowotworowych. Wykazano zmniejszenie stężenia cytokin, a szczególnie G-CSF po roku od rozpoczęcia leczenia, co ma znaczenie rokownicze, gdyż nie obserwowano w tym okresie wznowy raka. Zmiany stężenia cytokin były podobne jak w przypadku CA 15-3.
Wnioski. Otrzymane wyniki sugerują możliwość zastosowania badanych cytokin, a zwłaszcza G-CSF, w diagnostyce i monitorowaniu leczenia raka piersi.

Słowa kluczowe: czynnik stymulujący kolonie garnulocytarne (G-CSF), czynnik stymulujący kolonie granulocytarno-makrofagowe (GM-CSF), markery nowotworowe, rak piersi

The plasma levels of granulocyte-colony stimulating factor and granulocyte-macrophage colony stimulating factor in breast cancer patients

Ławicki S., Czygier M., Omyła J., Będkowska E., Szmitkowski M.
1Medical University of Bialystok, Poland, Department of Biochemical Diagnostics, e-mail: zdb@amb.edu.pl; 2Center in Bialystok Oncology, Poland, Department of Oncological Surgery

Granulocyte - colony stimulating factor (G-CSF) and granulocyte-macrophage - colony stimulating factor (GM-CSF) belong to hematopoetic growth factors (HGFs). Few clinical investigations have shown their autologous production both in vitro by human cell lines and in vivo by tumors.
Aim of the study. We have investigated the plasma levels of G-CSF, GM-CSF and CA 15-3 in breast cancer patients before and after surgery, and before and after chemotherapy.
Material and methods. The plasma levels of cytokines were measured in 46 patients with breast cancer and in 30 healthy subjects. G-CSF and GM-CSF were determined using enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA), CA 15-3 was measured by microparticle enzyme immunoassay (MEIA).
Results. G-CSF and GM-CSF plasma levels were significantly higher in II stage breast cancer patients before surgery comparing to the control group. The plasma levels of tested cytokines were decreased after surgery, which suggested it’s usefulness in evaluating breast cancer total resection. Both of tested cytokines after chemotherapy were increased, which suggested secretion from damaged breast cancer cells. Additionally we observed decreasing the plasma levels of cytokines, especially G-CSF in the 360th day after surgery. This latter result has prognostic function (no symptoms of cancer recurrence). In this study similar plasma levels of CA 15-3 were observed.
Conclusions. Tested cytokines, especially G-CSF, can be used in diagnostics and monitoring breast cancer therapy.

Key words: granulocyte - colony stimulating factor (G-CSF), granulocyte-macrophage - colony stimulating factor (GM-CSF), tumor markers, breast cancer

264

Wskaźnik masy ciała u dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku szkolnym

Nawarycz T., Ostrowska-Nawarycz L.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Fizjologii Człowieka i Biofizyki, e-mail: tednaw@achilles.wam.lodz.pl

Nadmierna masa ciała u dzieci i młodzieży, stanowi narastający z roku na rok problem również w naszym kraju. Podstawowego znaczenia nabiera wczesna diagnostyka oparta na aktualnych układach odniesienia opracowanych zgodnie z zaleceniami czołowych towarzystw naukowych.
Cel badań. Opracowanie rozkładów centylowych wskaźnika masy ciała (BMI) dla dzieci łódzkich w wieku 7-19 lat a także analiza dymorfizmu płciowego wskaźnika BMI jak również różnic pomiędzy granicznymi poziomami centylowymi (c85 oraz c95) dzieci łódzkich i normą międzynarodową International Obesity Task Force (IOTF).
Materiał i metody. Badaniami objęto 26 542 dzieci, w tym 13 358 dziewcząt oraz 13 184 chłopców. U wszystkich badanych przy użyciu typowej aparatury wykonano pomiary podstawowych parametrów antropometrycznych (wysokość i masa ciała), na podstawie których określano BMI. Konstrukcję rozkładów centylowych BMI dla obu płci wykonano z użyciem metody LMS. Do analiz statystycznych stosowano pakiety Statistica oraz Excell.
Wyniki. W porównaniu z normami IOTF, dzieci łódzkie, w tym szczególnie dziewczęta, wykazują istotnie niższe wartości BMI definiujące otyłość (c95). Maksymalna różnica dotyczyła 18-letnich dziewcząt i wynosiła 2,62 kg/m² (9,1%). Wartości BMI definiujące nadwagę dla dzieci łódzkich (c85) były zbliżone do normy międzynarodowej IOTF.
Wnioski. Wyniki uzasadniają posługiwanie się lokalną normą BMI. Wykorzystanie norm IOTF w ocenie występowania otyłości u dzieci i młodzieży może prowadzić do znaczącego niedoszacowania tego problemu.

Słowa kluczowe: wskaźnik masy ciała (BMI), dzieci i młodzież, nadwaga, otyłość, siatki centylowe

Body mass index in the school age children and youth from the city of Lodz

Nawarycz T., Ostrowska-Nawarycz L.
Medical University of Lodz, Poland; Department of Human Physiology and Biophysics, e-mail: tednaw@achilles.wam.lodz.pl

Excessive body mass in children and youth constitutes each year a more increasing problem in our country. Early diagnosis based on current appropriate norms and recommendations of main pediatric and scientific societies appears to be of great importance.
The aim of the study. Percentile distribution of body mass index (BMI) for children and adolescents (aged 7-19 years) dwelling in Lodz were constructed and compared with the norms included in the International Obesity Task Force (IOTF) project.
Material and methods. A total of 26,542 children and adolescents (13,358 girls and 13,184 boys) participated in the study. Measurements of basic anthropometric parameters were performed and BMI determined in all the subjects. The LMS method was used to construct the BMI percentile distributions. Sex dimorphism of the BMI as well as the differences between the border values of BMI distribution for children from Lodz and the IOTF norms were analysed.
Results. The children from Lodz, particularly girls, reveal significantly lower BMI values defining obesity (c95) as compared to the IOTF norms. The maximal difference concerned 18-year-old girls and was 2.62 kg/m²(9.1%). BMI values indicating overweight in the Lodz children (c85) were more similar to the international norms of IOTF (maximal difference around 5%).
Conclusions. The results confirm justifiability of using a local norm as a criterion for evaluation of obesity at the developmental age. Application of the IOTF norms in the assessment of obesity prevalence in children and youth in Poland may be associated with a considerable underestimation of this problem.

Key words: Body mass index (BMI), children and youth, overweight, obesity, percentile charts

271

Przyrost masy kostnej u chorych leczonych w dzieciństwie z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej

Muszyńska-Rosłan K.1, Konstantynowicz J.2, Krawczuk-Rybak M.1
1Akademia Medyczna w Białymstoku: Klinika Onkologii Dziecięcej, e-mail: kmroslan@amb.edu.pl; 2Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju

Stosowane leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej (MTX, glikokortykostoroidy, radioterapia) mogą niekorzystnie wpływać na proces mineralizacji kości szczególnie w fazie intensywnego wzrastania. Systematyczna ocena zasobów mineralnych układu kostnego być może pozwoli zmniejszyć niepożądane następstwa kompleksowego leczenia onkologicznego.
Cel pracy. Ocena przyrostu masy kostnej u dzieci i młodzieży w różnym czasie od zakończenia leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej.
Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 107 chorych (70 chłopców) - po zakończonym leczeniu ostrej białaczki limfoblastycznej według protokołu Polskiej Pediatrycznej Grupy ds. Leczenia Białaczek i Chłoniaków. Średni wiek w momencie diagnozy wynosił: 7,3 lat (zakres: 1-19 lat). Napromienianie profilaktyczne OUN stosowane było u 22 chorych (12 Gy), u 39 (18 Gy), 46 dzieci nie było napromienianych. U 46 chorych stosowano MTX=5 g/m2 oraz u 24 MTX= 2 g/m², 37 dzieci otrzymało MTX w dawkach 0,5-1 g/m². Badania wykonano trzykrotnie: 1 - bezpośrednio po zakończeniu chemioterapii podtrzymującej remisję, 2 - po 1,5 roku od zakończenia chemioterapii podtrzymującej remisję oraz 3 badanie - po okresie dłuższym niż 5 lat od zakończenia leczenia przeciwnowotworowego. Zebrano wywiad w kierunku występowania złamań, dokonano oceny antropmetrycznej, densytometrycznej (gęstość kości BMD całkowitej oraz spine w g/cm²). Wyniki porównano z wartościami uzyskanymi u 473 zgodnych według płci i wieku zdrowych rówieśników z regionu Polski północno-wschodniej, wyrażając je w wartościach Z score.
Wyniki. We wszystkich punktach badania nie wykazano istotnych różnic w stosunku do porównywanej grupy odniesienia w zakresie: BMI Z-score 0,77 vs 1,57 vs 0,72); BMD-total Z-score (-0,11 vs -0,012 vs 0,21); BMD-spine Z-score (0,03 vs -0,10 vs 0,08). BMD SDS > - 2 w badaniu 1 obserwowano u 11,5% chorych, w badaniu 2 u 10% a w badaniu 3 u 7,1% chorych. W kolejnych badaniach obserwowano stały przyrost gęstości kości, podobnie jak w zdrowej populacji. Wiek diagnozy, płeć, dawka kumulacyjna steroidów, zastosowanie radioterapii OUN, wysokie dawki metotreksatu nie miały istotnego wpływu na oceniane parametry. Chorzy z obecnością złamań w wywiadzie mieli niższe wartości BMD-total w badaniu 2 oraz BMD-spine we wszystkich 3 badaniach - nie były to jednak różnice istotne statystycznie.
Wnioski. Zarówno sama choroba, jak i jej leczenie nie wpłynęły negatywnie na przyrost masy kostnej w grupie chorych badanych w różnym czasie od zakończenia leczenia przeciwnowotworowego. U chorych z obecnością złamań w wywiadzie (zarówno przed, jak i po leczeniu) obserwuje się tendencję do niższych średnich wartości gęstości kości, szczególnie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, w stosunku do chorych bez złamań. Zbyt mała grupa chorych w ostatnim badaniu nie pozwala jeszcze na ostateczne wnioski dotyczące szczytowej masy kostnej u tych chorych.

Słowa kluczowe: gęstość kości, białaczka, metotreksat, napromienianie czaszki, dzieci

Accretion of bone mass in patients treated for childhood acute lymphoblastic leukemia

Muszyńska-Rosłan K.1, Konstantynowicz J.2, Krawczuk-Rybak M.1
Medical University of Bialystok, Poland: 1Department of Pediatric Oncology, e-mail: kmroslan@amb.edu.pl; Department of Pediatric Auxology

Chemotherapeutic agents such as glucocorticoids, methotrexate, antymetabolities, cranial and local irradiation) may severely disturb normal growth, bone mineral acquisition and skeletal development because the most individuals go through the stages of rapid growth when childhood acute lymphoblastic leukemia (ALL) is diagnosed.
Aim of the study. Analysis of the bone density accretion in children and adolescents in various time after tretament for acute lymphoblastic leukemia.
Materials and methods. we examined 107 patients (70 males) who had been treated for ALL according to the protocol of the Polish Pediatric Leukemia, Lymphoma Study Group. Mean age at diagnosis was 7.3 years (range 1-19 years). They received chemotherapy with different doses of methotrexate: 46 patients - 5 g/m²; 24 - 2 g/m² and 37 children received in doses of 0,5-1 g/m². Cranial irradiation was performed in 22 patients in doses of 12 Gy, in 39 patients in doses of 18 Gy, 46 children did not receive cranial irradiation. The examinations were performed three times. First: immediately after end of maintenance therapy; second: 1,5 years after therapy and third: longer than 5 years after therapy. History of fractures, bone mineral density (BMD) measurements of lumbar spine (L2-L4) and total body were performed using dual-energy x-ray absorptiometry (GE Medical Systems Lunar DPX-L), expressed as g/cm² and compared to reference values obtained from the 473 age - and gender-matched healthy children from the same region of Poland.
Results. at all points we did not find any differences between studied group and age- and gender-matched peers: BMI Z-score 0.77 vs 1.57 vs 0.72); BMD-total Z-score (-0.11 vs 0.012 vs 0.21); BMD-spine Z-score (0.03 vs 0.10 vs 0.08). BMD SDS > - 2 in first study was observed in 11.5% patients, in second - in 10% and in last - in 7.1% patients.
In consecutive examinations we observed accretion of bone mass, similar as in healthy populationi. Age at diagnosis, gender, cumulative doses of steroids, using CNS radtiotherapy, high doses of methotrexate did not relate to examined (after treatment) parameters. Patients with history of fractures had lower BMD-total in second assessment and lower BMD-spine in all examiantions, however, statistical significant was not reach.
Conclusions. The disease itself and its complex treatment did not disturb the bone density accretion in examined patients. The patients with history of fractures (before and after tretament) tended to have lower mean values of bone density, (especially in region of spine) than patients without fractures. Small number of patients in last examination did not allowed to conclude about peak bone mass in our patients.

Key words: bone density, acute leukemia, methotrexate, cranial irradiation, children

276

Rak a ostre zapalenie trzustki - opis przypadków

Snarska J.1, Puchalski Z.1, Szajda S.D.2, Hady R.H.1, Kamiński F.1, Dadan J.1
Akademia Medyczna w Białymstoku: 1I Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej, e-mail: s1n2a3@poczta.onet.pl; 2Zakład Biochemii Farmaceutycznej

Współistnienie raka trzustki z ciężką postacią ostrego zapalenia tego gruczołu to nie tylko niezwykle rzadkie zjawisko opisywane w piśmiennictwie światowym, ale problem istotny z punktu widzenia diagnostyki różnicowej nowotworowych i zapalnych zmian morfologicznych w tym narządzie.
Celem pracy była analiza materiału klinicznego chorych ze zmianami zapalnymi i nowotworowymi trzustki leczonych operacyjnie w I Klinice Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej AM w Białymstoku w latach 1980-2005. Spośród tej grupy chorych u 7 w późnym okresie pooperacyjnym po przebytej ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki (OZT) stwierdzono raka trzustki o różnym stopniu zaawansowania. Badanie podmiotowe i przedmiotowe oraz badania biochemiczne i diagnostyka obrazowa (USG i TK) jamy brzusznej jednoznacznie wskazywały na ciężką postać ostrego zapalenia trzustki. Wartości antygenu CA19-9 w każdym prezentowanym przypadku były zdecydowanie podwyższone i wynosiły średnio 780±325 IU/ml (norma 0-37 IU/ml). Badania histopatologiczne pobranego materiału w trakcie laparotomii wykazały obecność tkanek martwiczo-ropnych. W późnym okresie pooperacyjnym, bo w przedziale od 3 miesięcy do 2 lat, wszyscy ci chorzy byli operowani ponownie z powodu raka trzustki lub jego przerzutów. Tylko w jednym przypadku chory miał wykonaną operację radykalną metodą Whipple’a, u pozostałych chorych wykonano operacje paliatywne lub pobrano tylko wycinki do badań histopatologicznych. We wszystkich 7 przypadkach potwierdzono mikroskopowo występowanie raka przerzutowego, w tym u 6 raka trzustki.
Przedstawione obserwacje nakazują by zwrócić uwagę na fakt możliwości podstępnego współistnienia raka trzustki z tak ciężką chorobą jaką jest OZT.

Słowa kluczowe: rak trzustki, ostre zapalenie trzustki, ciężka postać ostrego zapalenia trzustki

Carcinoma and acute pancreatitis - case reports

Snarska J.1, Puchalski Z.1, Szajda S.D.2, Hady R.H.1, Kamiński F.1, Dadan J.1
Medical University of Bialystok, Poland: 1I Department of General and Endocrinological Surgery, Poland, e-mail: s1n2a3@poczta.onet.pl; 2Department of Pharmaceutical Biochemistry

The coexistence of pancreatic carcinoma with severe form of acute pancreatitis (AP) is not only an extremely rare phenomenon described in literature but also a real problem in the aspect of differential diagnostics of neoplastic and inflammatory morphological changes in this organ.
The study objective was the analysis of clinical material obtained from patients with inflammatory and neoplastic lesions, treated surgically in I Department of General and Endocrinological Surgery, Medical University of Bialystok in the years 1980-2005. Of these patients, 7 had pancreatic carcinoma at various stages of advancement diagnosed in the late postoperative period after severe form of AP. Patients' history, physical examination as well as biochemical tests and imaging diagnostic procedures (ultrasonography, CT) of the abdominal cavity explicitly showed severe form of acute pancreatitis. In every case, CA19-9 antigen values were substantially elevated (mean 780 ±325 IU/ml, norm 0-37 IU/ml). Histopathological analyses of samples collected during laparotomy revealed the presence of necrotic-purulent tissues. In the late postoperative period, i.e. 3-24 months, all these patients were reoperated on for pancreatic carcinoma or its metastases. Only in one case, radical Whipple surgery was performed. All the remaining patients underwent palliative procedures or samples for histopathological examinations were only collected. In all the seven cases, metastatic carcinoma was diagnosed, including pancreatic carcinoma in 6 patients.
These observations seem to indicate that severe AP may be insidiously accompanied by pancreatic carcinoma and that this coexistence should always be taken into consideration.

Key words: pancreatic cancer, acute pancreatitis, severe acute pancreatitis

280

Reaktywne formy tlenu i hiporeaktywność naczyń we wstrząsie septycznym.
Część I - Reaktywne formy tlenu i hiporeaktywność naczyń

Gendźwiłł A.
Akademia Medyczna w Gdańsku, Katedra i Zakład Farmakologii, e-mail: Matylda1908@op.pl

Reaktywne formy tlenu (ROS) powstają w wyniku fizjologicznego metabolizmu komórkowego i są niezbędne w procesach sygnalizacyjnych, ale także biorą udział w patogenezie wielu schorzeń. Niniejsza praca stanowi próbę podsumowania roli ROS w rozwoju hiporeaktywności naczyń. W pracy tej omówione są źródła ROS i mechanizmy doprowadzające do hiporeaktywności naczyń.

Słowa kluczowe: reaktywne formy tlenu

Reactive oxygen species and vascular hyporeactivity in septic shock.
Part I - Reactive oxygen species and vascular hyporeactivity

Gendźwiłł A.

Medical University of Gdansk, Poland, Chair and Department of Pharmacology, e-mail: Matylda1908@op.pl
Reactive oxygen species (ROS) are formed as a result of physiologic cellular metabolism and although they are essential for signalization they also, when produced in excess, contribute to the pathogenesis of many diseases. This paper is an attempt to summarize the role of ROS in the development of vascular hyporeactivity. At the beginning the sources of ROS are discussed. The next part deals with the mechanisms leading to vascular hyporeactivity.

Key words: reactive oxygen species

284

Reaktywne formy tlenu i hiporeaktywność naczyń we wstrząsie septycznym. Część II - Przeciwutleniacze i hiporeaktywność naczyń we wstrząsie septycznym

Gendźwiłł A.
Akademia Medyczna w Gdańsku, Katedra i Zakład Farmakologii, e-mail: Matylda1908@op.pl

Reaktywne formy tlenu (ROS) powstają w wyniku fizjologicznego metabolizmu komórkowego i są niezbędne w procesach sygnalizacyjnych, ale także biorą udział w patogenezie wielu schorzeń. Niniejsza praca stanowi próbę podsumowania roli ROS w rozwoju wstrząsu septycznego. Na wstępie omówione są antyutleniacze przeciwdziałające nadmiernemu działaniu ROS. W dalszej części przedstawiony jest sposób, w jaki obecność lipopolisacharydu zmienia metabolizm komórek w kierunku wytwarzania prozapalnych białek doprowadzając do śmierci chorego.

Słowa kluczowe: reaktywne formy tlenu, wstrząs septyczny, lipopolisacharyd

Reactive oxygen species and vascular hyporeactivity in septic shock.
Part II - Scavengers and vascular hyporeactivity in septic shock

Gendźwiłł A.
Medical University of Gdansk, Chair and Department of Pharmacology, e-mail: Matylda1908@op.pl

Reactive oxygen species (ROS) are formed as a result of physiologic cellular metabolism and although they are essential for signalization they also, when produced in excess, contribute to the pathogenesis of many diseases. This paper is an attempt to summarize the role of ROS in the development of septic shock. At the beginning scavengers that counteract the excessive action of ROS are discussed. In the next part, the problem of how the presence of lipopolysaccharide changes the cellular metabolism into production of proinflammatory agents, leading to the patient's death, is discussed.

Key words: reactive oxygen species, septic shock, lipopolysaccharide

288

Śródmiąższowe choroby płuc i zwłóknienie płuc - problem starzejących się społeczeństw

Golec M., Władysiuk-Blicharz M., Śpiewak R.
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, Wydział Ochrony Zdrowia, Instytut Zdrowia Publicznego, Zakład Promocji Zdrowia, e-mail: msgolec@yahoo.com

Przewlekłe choroby płuc stanowią rosnący problem, szczególnie w bogatych krajach rozwiniętych, dotkniętych zjawiskiem starzenia się społeczeństwa. Pomimo tego śródmiąższowe choroby płuc, a zwłaszcza zwłóknienia płuc, nie zyskują należnej uwagi ani ze strony naukowców ani klinicystów. Dotkliwy jest brak wyczerpujących danych epidemiologicznych (zwłaszcza dotyczących roli czynników środowiskowych i zawodowych). Współczesna medycyna nie dysponuje również skutecznymi sposobami leczenia tej grupy chorób - a dostępne obecnie opcje diagnostyczne i terapeutyczne charakteryzują się wysokimi kosztami (np. transplantacja płuc) i niską efektywnością. Średni wiek chorych na śródmiąższowe choroby płuc oceniany jest na 61 ± 0,7 lat - co sprawia, że ta grupa chorób staje się szczególnie ważnym problemem starzejących się społeczeństw Zachodu: USA, Europy i Japonii. Średni czas przeżycia od momentu postawienia diagnozy to tylko 3 lata. Biorąc pod uwagę powyższe dane niezbędne jest wypracowanie nowego podejścia do tego problemu zdrowotnego. Jednym z pierwszych kroków powinno być przeprowadzenie badań epidemiologicznych, na znacznie szerszą niż dotychczas, skalę. Wyniki badań powinny być bezzwłocznie wdrażane w ramy aktualnej polityki zdrowotnej. Jedynie opracowanie nowych metod diagnostycznych (zwłaszcza mogących służyć do screeningu) i nowatorskich sposobów leczenia może poprawić rokowanie i jakość życia chorych na śródmiąższowe choroby płuc, w tym włóknienie płuc.

Słowa kluczowe: śródmiąższowe choroby płuc, zwłóknienie płuc, czynniki środowiskowe, epidemiologia, czynniki ryzyka, jakość życia, starzenie się społeczeństw

Interstitial lung diseases - problem of ageing societies

Golec M., Władysiuk-Blicharz M., Śpiewak R.
Jagiellonian University Medical College, Cracow, Poland, Department of Health Promotion, Institute of Public Health, Healthcare Faculty, e-mail: msgolec@yahoo.com

Chronic lung diseases are on increase mainly in developed countries that are characteristic by ageing societies. Despite this, interstitial lung diseases, together with lung fibrosis, seemed to be forgotten by researchers and clinicians till last years. Sufficient epidemiological data are lacking (especially little is known on the environmental and occupational causative factors). No effective treatment is available so far - diagnostic and therapeutic options available nowadays are characterized by high costs (e.g. lung transplantation) and low effectiveness. The average age of patients first diagnosed with lung fibrosis is 61 ± 0,7 years, which poses a rising public health problem of ageing societies, especially those in Europe, USA and Japan. The average duration of life after the diagnosis is only 3 years. Facing these facts, a new approach to this group of diseases is urgently needed. A first step should include thorough epidemiological studies aimed at identification of causes and risk factors of these diseases. Results of such research should be subsequently transferred into health policy. Especially needed are sensitive screening programs and development of effective treatment that would substantially improve life expectancy and quality of life of the affected people.

Key words: interstitial lung diseases (ILD), lung fibrosis, IPF, environmental factors, epidemiology, risk factors, quality of life, ageing society

291

Postępowanie w udarze mózgu u chorych na cukrzycę i bez cukrzycy - podobieństwa i odrębności

Zalisz M.
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Działdowo, Oddział Neurologii z Pododdziałem Udarowym, e-mail: neurologiadz@o2. pl

Neurolog coraz częściej staje przed koniecznością leczenia chorego na cukrzycę, który przeszedł udar. Wynika to z narastającego rozpowszechnienia cukrzycy przy utrzymującej się zapadalności na udar mózgu. Postępowanie z takim chorym w ostrej fazie udaru nie odbiega znacznie od diagnostyki i leczenia pozostałych chorych. Warto jednak pamiętać o konieczności precyzyjnego monitorowania glikemii, intensywnej insulinoterapii oraz o przeciwwskazaniach do stosowania leczenia trombolitycznego u niektórych chorych na cukrzycę. Profilaktyka pierwotna i wtórna udaru mózgu u chorych na cukrzycę opiera się na podobnych zasadach. U takich chorych należy dążyć do optymalizacji leczenia glikemii, niższych wartości ciśnienia tętniczego i lipidów niż w populacji bez cukrzycy. Niektóre dane przemawiają za większą korzyścią płynąca ze stosowania klopidogrelu niż aspiryny w profilaktyce wtórnej u chorych na cukrzycę.

Słowa kluczowe: cukrzyca, udar mózgu, profilaktyka

Treatment of stroke in patients with and without diabetes - similarity and differences

Zalisz M.
Dzialdowo Hospital, Poland, Department of Neurology, e-mail: neurologiadz@o2. pl

Diabetic patient with the stroke h is the more and more frequent patient of the neurologist. This results from increasing prevalence of the diabetes at keeping morbidity on the stroke. The management with patient in the acute stroke does not deviate considerably from the diagnostics and the therapy of remaining patients. It is proper however to mind about necessaries of the precise monitoring level of blood glucose , intensive insulin therapy and contraindications to using of the thrombolysis at some patients with the diabetes. The primary and secondary prevention of the stroke at patients with the diabetes is based on similar bases. At patient with the diabetes one ought to trend to the optimization of the glycemy, lower values of the hypertension and lipids than in the population without the diabetes. Some data speak too the greater advantage from using clopidogrel vs aspirin in the secondary prevention at patients with the diabetes.

Key words: diabetes mellitus, stroke, prevention

297

Transplantacja komórkowa - alternatywa dla ortotopowego przeszczepu wątroby

Zdziarski P.
Dolnośląskie Centrum Transplantacji Komórkowych z Krajowym Bankiem Dawców Szpiku, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN Wrocław, Zakład Immunologii Klinicznej, e-mail: P.Zdziarski@pharmanet.com.pl

Komórkowa transplantacja hepatocytów od kilkudziesięciu lat przyciąga uwagę badaczy stanowiąc obiecującą technikę w leczeniu wielu schorzeń wątroby oraz wydłużenie czasu do ortotopowego przeszczepu wątroby. Wiadomo bowiem, że komórki prekursorowe wątroby płodowej (a jest to w tym okresie podstawowy narząd krwiotworzenia) dają źródło zarówno hepatocytom, jak i późniejszym komórkom linii mezenchymalnej. Różnicowanie się hepatoblastów i komórek kanalików żółciowych ze wspólnego prekursora następuje w drugim trymestrze ciąży. Obecne u dorosłych zróżnicowanie funkcjonalne komórek wątroby, jak również ich przemiany w różnych stanach patologicznych przypominają procesy różnicowania w rozwoju embrionalnym. Komórki prekursorowe mezenchymy przemieszczają się ze szpiku do uszkodzonych miejsc narządu pod wpływem czynnika wzrostu hepatocytów oraz sygnałów chemokinowych (oddziałujących na CXCR3 i CXCR4). Podobnie małe, okołowrotne komórki przydanki jako komórki przewodów Heringa stanowią rodzaj wątrobowych prekursorów. Prekursory hepatocytów wykazują ekspresję cząsteczek charakterystycznych dla komórek zrębu szpiku kostnego - CD34, CD117, obok CD90. Te i wiele najnowszych obserwacji potwierdza, że transplantacja komórkowa może stanowić użyteczne narzędzie w leczeniu chorób wątroby.
Niska ekspresja HLA klasy II obok wydzielania HLA klasy I przez hepatocyty pozwala na niezgodną w HLA transplantację, stanowiąc źródło tolerancji immunologicznej. Obecnie jednak głównym ograniczeniem tej techniki jest niewydolna preparatyka komórek.

Słowa kluczowe: wątrobowo-komórkowy przeszczep, hepatocyt, niewydolność wątroby

Cellular transplantation - orthotopic liver transplantation alternative

Zdziarski P.
Lower Silesian Center for Cellular Transplantation, Institute of Immunology and Experimental Therapy, Wroclaw, Poland, e-mail: P.Zdziarski@pharmanet.com.pl

Hepatocyte transplantation is a promising treatment for several liver diseases and can also be used as a "bridge" to liver transplantation in cases of liver failure. It was known that human fetal liver multipotent progenitor cells are capable of differentiating into liver and mesenchymal cell lineages. Hepatoblast and ductal plate/bile duct cells development from common precursor mainly occurs during the second trimester. Functional differentiation of hepatocytes in adults resembles this phenomenon. Mesenchymal stem cells migrate from bone marrow to injured sites of liver under influence of hepatocyte growth factor and chemokine signal (CXCR3 and CXCR4 stimulation). Further, small, extraportal, hepatic parenchymal cells represent hepatic stem cells, canals of Hering, and/or ductal plate remnants.
Human hepatic progenitor cells (HPCs) have been shown to co-express the hematopoietic stem cell (HSC) markers - CD117, CD34 and also CD90. Taking together these observations confirm that cell-replacement may be useful tool in hepatic injury therapy. Low expression of MHC class II in liver and secretion MHC I by hepatocytes are source of immune tolerance and allow for HLA-nonidentical transplantation. Currently, one of the major limiting factors for clinical application is the insufficient access to suitable liver cell preparations.

Key words: hepatocellular hepatocyte transplantation, liver failure

302

Zastosowanie metody pH-impedancji w monitorowaniu refluksu żołądkowo-przełykowego

Szaflarska-Popławska A.1, Popławski C.2, Mierzwa G.1
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy: 1Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii, 2Zakład Endoskopii Gastroenterologicznej, e-mail: klped@cm.umk.pl

Refluksem żołądkowo-przełykowym nazywamy zarzucanie zawartości żołądka do przełyku z powodu przemijającej lub trwałej niewydolności dolnego zwieracza przełyku. Pomiar impedancji jest nową techniką wykorzystywaną do rozpoznawania refluksu żołądkowo-przełykowego pozbawioną ograniczeń związanych z klasycznym badaniem pH-metrycznym przełyku. Impedancja jest zależna od zmian w oporności dla płynącego prądu generowanego przez obecność bolusa wewnątrz przełyku pomiędzy dwoma metalowymi pierścieniowymi elektrodami. Segmenty mierzące impedancję zlokalizowane są na wysokości 3, 5, 7, 9 cm (dystalna część przełyku) oraz 15 i 17 cm (proksymalna część przełyku) powyżej proksymalnego brzegu dolnego zwieracza przełyku. Badanie umożliwia zróżnicowanie incydentów refluksu żołądkowo-przełykowego na: kwaśne, słabo kwaśne i niekwaśne, zawartości bolusa na: płynną, gazową lub gazowo-płynną, a także ocenę wysokości na jaką zarzucany jest refluksat. Chorymi, u których szczególnie wskazane jest wykonanie pH-impedancji są chorzy z objawami choroby refluksowej, pomimo zastosowania leczenia hamującego wydzielanie kwasu solnego oraz chorzy z objawami pozaprzełykowymi. Brak norm dla badania w populacji dziecięcej może utrudniać interpretację wyniku.

Słowa kluczowe: pH-impedancja, refluks żołądkowo-przełykowy

Impedance-pH analysis in gastroesophageal reflux monitoring

Szaflarska-Popławska A.1, Popławski C.2, Mierzwa G.1
Nicolaus Copernicus University in Torun, Collegium Medicum of Bydgoszcz, Poland: 1Chair and Department of Pediatrics, Allergology and Gastroenterology; 2Gastrointestinal Department of Intervention Endoscopy, e-mail: klped@cm.umk.pl

Gastroesophageal reflux is defined as regurgitation of the stomach contents into the esophagus due to transient or persistent failure of the lower esophageal sphincter. The measurement of impedance is a new technique used to diagnose gastroesophageal reflux. This technique is devoid of restrictions connected with classical esophageal pH-metry. Multichannel intraluminal impedance depends on changes in resistance to alternating current between two metal ring electrodes (impedance measuring segment) generated by the presence of bolus within that segment. The impedance measuring segments are located at 3, 5, 7, 9 cm (distal esophagus) and at 15 and 17 cm (proximal eosophagus) over the proximal margin of the lower esophageal sphincter. The technique allows for classification of gastroesophageal reflux incidents as acid, weakly acidic and non-acid, assessment of refluxate contents as liquid, gas or gas-liquid and the height of refluxate regurgitation into the esophagus. The usefulness of pH-impedance analysis is still difficult due to the lack of normal values in children.

Key words: impedance and pH monitoring, gastro-oesophageal reflux

307

Rola witaminy D₃ w patogenezie nadciśnienia tętniczego

Bednarski R., Donderski R., Manitius J.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Katedra i Klinika Nefrologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych, e-mail: nerka@nerka.cpro.pl

Podstawową funkcją witaminy D₃ w organizmie człowieka jest utrzymanie homeostazy wapniowo-fosforanowej. Jej działanie metaboliczne odbywa się za pośrednictwem jądrowego receptora VDR. Obecność receptorów witaminy D₃ poza tkankami i narządami biorącymi udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej przyczyniło się do tego, że przestała być ona traktowana jedynie jako substancja o działaniu przeciwkrzywiczym. Obserwowane niższe wartości ciśnienia tętniczego u osób mieszkających w rejonach bardziej nasłonecznionych oraz obniżenie wartości ciśnienia tętniczego pod wpływem ekspozycji na promieniowanie UVB mogłoby świadczyć o związku między witaminą D₃, a nadciśnieniem tętniczym. Być może poprzez wpływ na gospodarkę wapniowo-fosforanową, układ RAA, układ immunologiczny, regulację gruczołów wydzielania wewnętrznego czy funkcję śródbłonka witamina D₃ przyczynia się do obniżenia wartości ciśnienia tętniczego i zmniejszenia ryzyka występowania chorób układu sercowo-naczyniowego.

Słowa kluczowe: witamina D₃, nadciśnienie tętnicze, choroby sercowo-naczyniowe

Role of vitamin D₃ in arterial blood pressure control

Bednarski R., Donderski R., Manitius J.
Nicolaus Copernicus University in Torun, Collegium Medicum of Bydgoszcz, Poland, Chair and Department of Nephrology, Hypertension and Internal Diseases, e-mail: nerka@nerka.cpro.pl

The basic function of vitamin D₃ in human body is to maintain the calcium-phosphate homeostasis. Its metabolic function is mediated by the nuclear VDR receptor. The existance of vitamin D₃ receptors outside tissues and organs which take part in calcium-phosphate metabolism has resulted in not treating it as an anti rickets agent only. Lower arterial blood pressure observed in people living in sunny areas and decrease of arterial blood pressure values after exposure to UVB radiation could confirm the relationship between vitamin D₃ and hypertension. Perhaps through its influence on calcium-phosphate metabolism, RAA system, immune system, control of endocrine glands and endothelium function the vitamin D₃ contributes to lowering arterial blood pressure and lessening the risk of cardiovascular disease.

Key words: vitamin D₃, arterial hypertension, cardiovascular disease

311

Jakość życia chorych na cukrzycę
Pietrzykowska E., Zozulińska D., Wierusz-Wysocka B.
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, e-mail: e-lina@wp.pl
Jakość życia stanowi ważny cel leczenia chorób przewlekłych. Określa ona subiektywną ocenę własnego życia w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej. Przegląd badań wskazuje, że cukrzyca może mieć negatywny wpływ na jakość życia. Ocena jakości życia pod względem metodologicznym jest złożona, jednak dostępne są rzetelne i trafne narzędzia, które mogą być wykorzystywane do oceny tego parametru u chorych na cukrzycę. Badanie jakości życia chorych powinno być stałym elementem rutynowej opieki diabetologicznej i stanowić potencjalny punkt końcowy wielu badań klinicznych dotyczących problematyki cukrzycy.

Słowa kluczowe: jakość życia, cukrzyca, choroba przewlekła

Quality of life in patients with diabetes

Pietrzykowska E., Zozulińska D., Wierusz-Wysocka B.
Medical University of Poznan, Poland, Department of Internal Medicine and Diabetology, e-mail: e-lina@wp.pl

Quality of life (QoL) has been recognized as an important health outcome in treatment of chronic diseases. Quality of life is measured as perceived physical and social functioning, and mental well-being. Reviews of research findings indicate that QoL may be adversely affected by diabetes. Although assessing QoL is methodologically complex, valid and reliable tools are available and can be used with diabetes patients. Measurement of quality of life as part of a monitoring procedure should be routinely included in clinical practice and clinical research in the field of diabetes care.

Key words: quality of life, diabetes mellitus, chronic disease

315

Związek genu TPH2 i jego rola w występowaniu zachowań samobójczych

Kamrowska A.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Klinika Psychiatrii Dorosłych, e-mail: ann.kamrowska@poczta.onet.pl

Artykuł opisuje lokalizację genu TPH oraz rolę serotoniny dla organizmu człowieka. Analizuje drogę powstawania serotoniny z tryptofanu poprzez hydroksylację i dekarboksylację. Zwraca uwagę na rolę genu TPH w ujawnianiu się zaburzeń depresyjnych i w podejmowanych zachowaniach samobójczych. W artykule zostały przytoczone poglądy różnych badaczy na związek pomiędzy poszczególnymi allelami TPH, a ujawnianiem się zachowań samobójczych, przy jednoczesnym wskazaniu przeszkód w ustaleniu jasnych wyników badań. W artykule zwrócono również uwagę na fakt, że warianty TPH mogą wywierać istotny wpływ na zachowanie. W przedstawionej analizie badań zasygnalizowano rolę kwasu hydroksyindolooctowego w płynie mózgowo-rdzeniowym jako tej substancji, której stężenie może mieć znaczenie w podejmowanych próbach samobójczych. W artykule zwrócono również uwagę na patogenezę okresowych depresyjnych zaburzeń nastroju. Podano lokalizację genu transportera serotoniny oraz rolę jego polimorfizmu w powstawaniu zaburzeń depresyjnych. Genetycznie uwarunkowane różnice dotyczące skuteczności terapii u chorych z rozpoznaniem zespołu depresyjnego wykazują silne związki z farmakokinetycznym i farmakodynamicznym mechanizmem działania leków przeciwdepresyjnych.

Słowa kluczowe: gen TPH2, zachowania samobójcze

Association between the TPH2 gene and suicidal behavior

Kamrowska A.
Medical University of Lodz, Poland, Departmet of Adults Psychiatry e-mail: ann.kamrowska@poczta.onet.pl

The paper describes the location of TPH gene and the role of serotonin for a human organism. It analyses the path of serotonin formation from tryptophan as a result of hydroxylation and decarboxylation. It underscores the part the TPH gene plays in disclosing depressive disorders and suicidal tendencies. The opinions of different researchers on the relation between the individual TPH alleles and the occurrences of suicidal tendencies have been presented, indicating the obstacles in determining clear results of the research. The paper pays attention to the fact that variants of TPH may influence human behaviour. The author has also pointed to the role of hydroxyindole acetic acid in cerebrospinal fluid, which may be significant in suicidal tendencies. Pathogenesis of periodical depressive mood disorders has also been emphasized. A location of serotonin transporter gene and a role of its polymorphism in arising depressive disorders have been presented. Genetically conditioned differences in effectiveness of the therapy in patients with recognised diagnosis of depressive syndrome indicate strong relations with pharmacokinetic and pharmacodynamic mechanism of antidepressant activities.

Key words: TPH2 gene, suicidal behavior

317

Wypalenie zawodowe

Kamrowska A.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Klinika Psychiatrii Dorosłych, e-mail: ann.kamrowska@poczta.onet.pl

Artykuł koncentruje się na problemie wypalenia zawodowego, uwzględniając środowisko lekarskie. Jest próbą przedstawienia definicji tego zjawiska, najczęstszych jego przyczyn oraz objawów. Lokalizuje źródła wypalenia zawodowego w trzech płaszczyznach: indywidualnej, interpersonalnej i organizacyjnej. Wskazuje na ujemne i dodatnie korelacje z różnorodnymi czynnikami wynikającymi ze środowiska zawodowego oraz rodzinnego. Wskazuje na grożące konsekwencje w przypadku pojawienia się wypalenia zawodowego w relacjach lekarz-pacjent. Przedstawia fazy tego zjawiska opierając się o ustalenia American Psychology Association. Analizuje wybrane badania obejmujące personel medyczny w warunkach polskiej służby zdrowia. Przestrzega przed nasileniem się tego problemu w środowisku lekarskim. W artykule poruszono również konsekwencje pojawienia się zespołu wypalenia zawodowego, skupiając się na najważniejszych: niskiej jakości pracy, zaburzeniu relacji lekarz-pacjent, wycofaniu się z aktywności zawodowej. Zjawisko to zatacza coraz szersze kręgi, dlatego na ten temat wypowiedziało się Europejskie Forum Stowarzyszeń Medycznych przyjmując deklarację w sprawie zespołu wypalenia wśród lekarzy. Deklaracja ta nawołuje międzynarodowe stowarzyszenia medyczne do podjęcia walki z tym narastającym problemem.

Słowa kluczowe: zespół wypalenia zawodowego, emocjonalne wyczerpanie

Job burn-out

Kamrowska A.
Medical University of Lodz, Poland, Department of Adults Psychiatry, e-mail: ann.kamrowska@poczta.onet.pl

This paper is concentrated on the issue of the professional burn-out, including the vocational group of physicians. It attempts to define this phenomenon, its reasons and symptoms. Three types of the burn-out sources have been established: individual, interpersonal and organisational. Negative and positive correlations between different aspects resulting from the professional and familiar environments are presented. The paper points to the consequences of the vocational burn-out that may occur in the physician-patient relationship. Three stages of this issue are shown, basing on the directions made by the American Psychology Association. Selected studies on medical staff in the Polish health care service have been analysed. The paper warns against the escalation of this problem in the medical community. It also brings up the most significant consequences of the professional burn-out syndrome, such as: low work quality, disturbances in the doctor-patient relation, resigning from vocational activity. Since this phenomenon is expanding in ever-widening circles, the European Forum of National Medical Associations has issued a declaration concerning the burn-out syndrome among physicians. The declaration urges international medical associations to face the increasing problem.

Key words: job burnout, emotional exhaustion