85

89

Wpływ prądu o częstotliwości radiowej na czynność skurczową mięśnia lewej komory serca

Lelakowski J., Nessler M., Kalemba K., Majewski J., Szeglowski M.
Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Instytut Kardiologii w Krakowie: 1Klinika Elektrokardiologii w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym, e-mail: jlelakow@szpitaljp2.krakow.pl; 2Sekcja Elektrostymulacji Serca Studenckiego Koła Naukowego

Tworzenie się uszkodzenia serca w wyniku aplikacji prądu o częstotliwości fal radiowych podczas ablacji wynika z efektu cieplnego, elektrycznego i biologicznego.
Cel. Ocena zmian czynności skurczowej mięśnia serca po ablacji prądem o częstotliwości radiowej (RF).
Materiał i metody. Frakcja wyrzutowa (EF) i skracania (FS) były badane u 24 chorych z rozrusznikiem serca (10 kobiet w wieku 44-79 lat, średnio 64,8±11 lat) przed i po 24 godzinach po ablacji łącza przedsionkowo-komorowego w przebiegu opornego na leczenie migotania przedsionków.
Wyniki. Średnia liczba ablacji RF wyniosła 5,5±5,0, a jej całkowity czas - 237,5±188 s, całkowita energia dostarczona- 8916,7±6886,2 J i temperatura na końcu elektrody 59,6±4,90°C. Nie zanotowano zmian w EF i FS po ablacji RF oraz nie zaobserwowano znaczącej korelacji pomiędzy funkcją skurczową mięśnia lewej komory a dostarczoną całkowitą energią.
Wniosek. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy kurczliwością mięśnia lewej komory serca a dostarczoną całkowitą energią RF.

Słowa kluczowe: ablacja prądem o częstotliwości fal radiowych, uszkodzenie mięśnia, funkcja skurczowa mięśnia lewej komory serca

Influence of the radiofrequency current on the left ventricular systolic function

Lelakowski J., Nessler M., Kalemba K., Majewski J., Szeglowski M.
Jagiellonian University, Cracow, Poland, Collegium Medicum, Institut of Cardiology: 1Department of Electrocardiology in Cracow Hospital, e-mail: jlelakow@szpitaljp2.krakow.pl; Section of Heart Electrostimulation in Students' Scientific Society

Radiofrequency catheter ablation (RFCA) - induced myocardial injury is caused by the thermal, electrical and biological effects of RF current.
Aim of the study. To assess the changes in the left ventricular systolic function following RFCA.
Material and methods. Ejection fraction (EF) and shortening fraction (FS) were assessed in 24 pacing patients (10 females in age 44-79 years, mean age 64.8±11 years) before and 24 hours after successful RFCA of an atrio-ventricular node area due to medical refractory chronic atrial fibrillation.
Results. The mean number of RFCA applications was 5.5±5.0, total application time -237.5±188 sec, cumulative energy - 8916.7±6886.2 J and temperature measured at the tip of electrode - 59.6±4.90°C. We did not find the changes in EF and FS after the ablation. In addition, a non-significant correlation between the left ventricular systolic function and the cumulative RFCA energy was documented.
Conclusions. Non-significant correlation between the left ventricular contractility and the cumulative RFCA energy was observed.

Key words: radiofrequency catheter ablation, myocardial injury, left ventricular systolic function

92

Przydatność techniki laparoskopowej w leczeniu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego

Kondras M., Wojtczak M., Janiak A., Mandryka Y., Szewczyk T., Modzelewski B.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej, Onkologicznej i Ogólnej, e-mail: Marckon@wp.pl

Cholecystektomia laparoskopowa uważana jest za złoty standard leczenia objawowej kamicy pęcherzyka żółciowego w trybie planowym. Obecnie według danych światowych 88% operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego wykonuje się tą metodą. W licznych pracach udowodniono, że laparoskopowe wycięcie pęcherzyka w ostrym stanie zapalnym jest metodą w miarę bezpieczną i nie wiąże się ze zwiększoną liczbą powikłań.
Cel pracy. Ocena ryzyka powikłań pooperacyjnych i czasu pobytu w szpitalu u chorych leczonych operacyjnie z powodu ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego techniką laparoskopową w porównaniu z metodą klasyczną oraz ocena nieswoistej reakcji zapalnej na podstawie analizy stężeń białka C-reaktywnego w obu porównywanych grupach.
Materiał i metody. W badaniu uczestniczyło 80 chorych, w tym 58 kobiet i 22 mężczyzn w wieku 22-74 lat (średnio 53,6 lat), którzy byli operowani z powodu objawów ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Grupę I stanowiło 38 chorych operowanych metodą laparoskopową, grupę II - 42 chorych operowanych w sposób klasyczny. Grupy te nie różniły się statystycznie pod względem cech klinicznych ani demograficznych. Grupę III (porównawczą) stanowiło 42 chorych, u których wykonano w trybie planowym cholecystektomię laparoskopową z powodu przewlekłego kamiczego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Dobór chorych w grupach I i II odbywał się zgodnie z zasadą randomizacji. Stężenie białka CRP w surowicy oznaczano u chorych w grupie I i II przed zabiegiem oraz w drugiej dobie po operacji.
Wyniki. W grupie I stwierdzono statystycznie znamiennie krótszy czas operacji w porównaniu z grupą chorych operowanych metodą tradycyjną: 63,24 min w grupie I i 86,31 min w grupie II (p<0,05). W grupie porównawczej czas zabiegu wyniósł 58 min. W grupie I stwierdzono znamiennie krótszy czas pobytu w szpitalu w stosunku do grupy II (4,12 vs 7,19 dni; p<0,05). W grupie porównawczej czas hospitalizacji wyniósł 3,1 dnia i nie różnił się statystycznie w stosunku do grupy I. W obu badanych grupach średnie wartości CRP przed zabiegiem nie różniły się znamiennie statystycznie i wynosiły w grupie I -1,36±0,78 i w grupie II - 1,49±0,84 mg/dl. U chorych leczonych operacyjnie metodą klasyczną stężenie białka CRP w drugiej dobie po operacji było znamiennie statystycznie wyższe niż w grupie leczonej metodą laparoskopową, co wskazuje na mniej nasiloną reakcję zapalną po operacjach laparoskopowych wynikającą z mniejszego urazu okołooperacyjnego.
Wnioski. Cholecystektomia laparoskopowa jest bezpieczną metodą wycięcia pęcherzyka żółciowego zarówno w planowym leczeniu kamicy, jak i ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego.

Słowa kluczowe: cholecystektomia laparoskopowa, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, białko C-reaktywne (CRP)

Laparoscopic cholecystectomy for acute cholecystitis

Kondras M., Wojtczak M., Janiak A., Mandryka Y., Szewczyk T., Modzelewski B.
Medical University of Lodz, Poland, Department of Gastroenterological, Oncological and General Surgery, e-mail: Marckon@wp.pl

Laparoscopic cholecystectomy is considered the "gold standard" for the planned treatment of symptomatic cholecystolithiasis. Currently this method is used in 88% of cholecystectomy according to world database. There are evidences that laparoscopic cholecystectomy for acute cholecystitis is a quite safe method which is not connected with many complications.
Aim of the study. Assessment of the post-operative complication risk and hospitalization time in cases of acute cholecystitis had undergone laparoscopic cholecystectomy in comparison with classic cholecystectomy. Evaluation of non-specific inflammation process based on C-reactive protein (CRP) levels in patients' serum analysis.
Material and methods. Eighty patients (58 women and 22 men) aged 22-74 (mean 53.6) were included to the study. They were undergone cholecystectomy in the Department of Gastroenterological, Oncological and General Surgery because of acute cholecystitis. There were two groups of patients: 38 patients who underwent laparoscopic cholecystectomy (group I) and 42 patients who underwent "classic" cholecystectomy (group II). No statistical differences of clinical and demographic characteristics were found in the studied groups. There was also the third group of patients distinguished in the study - the control group of 42 patients who underwent "planned" laparoscopic cholecystectomy because of chronic cholecystolithiasis. The patients were qualified for the groups I and II in accordance with randomization rule. The CRP-level of the patients' serum was evaluated in the group I and II twice: before and in the 2nd day after cholecystectomy.
Results. The mean operating time was significantly shorter in the group I (laparoscopic cholecystectomy) compared with the group II ("open" cholecystectomy) 63.24 and 86.31 minutes respectively (p<0.05) and 58 minutes in the control group. The mean period of hospital stay was also significantly shorter in the group I (4.12 day) compared with the group II (7.19), (p<0.05), however there was no statistically significant difference between group I and the control group (3.1 day). The level of serum CRP measured before surgery was not significantly different in groups I and II although in the 2nd day after the operation statistically significant difference between studied groups was obtained: patients who were undergone laparoscopy (group I) had a lower level of serum CRP.
Conclusions. Laparoscopic cholecystectomy is a safe method of treatment both acute cholecystitis and chronic cholecystolithiasis.

Key words: laparoscopic cholecystectomy, acute cholecystitis, C-reactive protein (CRP)

95

Porównanie wyników testu z antygenem VlsE (C6) oraz testów z zastosowaniem antygenów rekombinowanych u chorych na boreliozę z Lyme

Zajkowska J.M., Kondrusik M., Pancewicz S.A., Grygorczuk S., Jamiołkowski J., Stalewska J.
1Akademia Medyczna w Białymstoku, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, e-mail: neuroin@amb.edu.pl; 2Zakład Zdrowia Publicznego; 3Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego

W diagnostyce boreliozy z Lyme, stosowane są antygeny rekombinowane, tzw. klasyczne. Wprowadzany do diagnostyki rekombinowany antygen VlsE, budzi nadzieje poprawienia swoistości stosowanych testów.
Cel pracy. Porównano wyniki badań serologicznych wykrywające przeciwciała przeciw Borrelia burgdorferi, testem zawierającym antygeny klasyczne dla każdej klasy osobno, z testem zawierającym antygen VlsE, wykrywającym przeciwciała w obu klasach.
Materiał i metody. Zastosowano testy: zawierające białko VlsE (C6) Immunetics Quick ELISA C6 Borrelia Assay Kit (USA) wykrywające przeciwciała jednocześnie w klasie M i G oraz z zastosowaniem klasycznych antygenów rekombinowanych Borrelia IgG recombinant, Borrelia IgM recombinant (Austria) badających osobno IgM i IgG. Badaniu poddano chorych z rozpoznaną boreliozą z Lyme pod postacią rumienia wędrującego (n=36) i przewlekłego zapalenia stawów (n=68) o etiologii B. burgdorferi.
Wyniki. Wykazano istotną statystycznie zbieżność między wynikami testu ELISA C6 i obecnością przeciwciał IgM (p<0,0001) i IgG (p<0,0001) w testach opartych na antygenach rekombinowanych, w grupie erythema migrans. W grupie Lyme arthritis wykazano zbieżność (p<0,0002) z obecnością przeciwciał IgM.
Wnioski. Test ELISA C6, zawierający fragment białka VlsE (C6) w grupie chorych na boreliozę z Lyme, wykazał istotne statystycznie własności predykcyjne obecności przeciwciał IgM i IgG, stwierdzanych w badaniach za pomocą testów z zastosowaniem antygenów rekombinowanych. Testy oparte na konserwatywnej części białka VlsE (C6), poszukujące przeciwciał IgM i IgG, są najbardziej obiecujące w diagnostyce wczesnej postaci boreliozy z Lyme.

Słowa kluczowe: borelioza z Lyme, białko VlsE (C6)

Comparison of test with antigen VlsE (C6) with tests with recombinant antigens in patients with Lyme borreliosis

Zajkowska J.M., Kondrusik M., Pancewicz S.A., Grygorczuk S., Jamiołkowski J., Stalewska J.
1Medical University of Bialystok, Poland, Department of Infectious Diseases and Neuroinfections, e-mail: neuroin@amb.edu.pl; 2Department of Public Health, 3District Emergency Services

In diagnosis of Lyme borreliosis classic, recombinant antigens are used. Introduced recombinant antigen VlsE increases hope to improve sensibility of the tests.
Aim of the study. Serological results detecting antibodies against Borrelia burgdorferi, recombinant antigens in both classes and test with VlsE were compared.
Material and methods. Quick ELISA C6 Borrelia Assay Kit (USA) for both classes simultaneusly were compared with two tests composed of recombinant antigens Borrelia IgG recombinant, Borrelia IgM recombinant (Biomedica,Austria)separate for IgM i IgG antibodies. Patients with borreliosis as eryhtema migrans were evaluated (n=36) and group with chronic Lyme arthritis (n=68).
Results. Statistical coincidence between results of test ELISA C6 and presence of antibodies IgM (p<0.0001) and IgG (p<0.0001) obtained in tests based on recombinant antigens in group erytema migrans. In group Lyme arthritis coincidence (p<0.0002), with IgM antibodies was stated.
Conclusions. Test ELISA C6 (with protein VlsE-C6) in group of patients with Lyme borreliosis had statistically essential predictive values of presence antibodies in IgM i IgG class, stated in tests performed separately for IgM and IgG classes with recombinant antigens. Tests based on conservative part of protein VlsE(C6), detecting antibodies in both classes are very promising in diagnosis of early stages Lyme borreliosis.

Key words: Lyme borreliosis, VlsE (C6) protein

100

Rzęskowy czynnik neurotropowy w kleszczowym zapaleniu mózgu

Zdrodowska A.1, Świerzbińska R.2, Kondrusik M.2, Pancewicz S.A.2, Zajkowska J.M.2, Grygorczuk S.2, Hermanowska-Szpakowicz T.2
1Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Białymstoku, Oddział Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, e-mail: draganr1@wp.pl; 2Akademia Medyczna w Białymstoku, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji

Cel pracy. Ocena stężenia rzęskowego czynnika neurotropowego (CNTF) w surowicy i płynie mózgowo-rdzeniowym u chorych na kleszczowe zapalenie mózgu i ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Materiał i metody. Badania objęły grupę 49 chorych (14 kobiet i 35 mężczyzn ) w wieku 19-62 lat, hospitalizowanych w Klinice Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji AM w Białymstoku. Grupa I - to 23 chorych (47%) na kleszczowe zapalenie mózgu, grupa II - to 16 chorych (33%) na ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, grupa kontrolna (K) - to 10 zdrowych osób (20%). Badanie przeprowadzono dwukrotnie: na początku choroby i po 4 tygodniach leczenia. W przeprowadzonych badaniach uzyskano istotnie wyższe stężenie CNTF w surowicy w grupie I i II w obu badaniach w porównaniu z grupą kontrolną.
Wyniki. Wyższe stężenie CNTF wykazano u chorych na kleszczowe zapalenie mózgu w porównaniu z grupą chorych na ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w badaniu 1 i 2. W płynie mózgowo-rdzeniowym w badaniu 1 stężenie CNTF było istotnie wyższe w porównaniu z grupą kontrolną, natomiast w grupie chorych na ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych stężenie CNTF było istotnie wyższe w porównaniu z grupą chorych na kleszczowe zapalenie mózgu. Po leczeniu w obu badanych grupach stężenie CNTF istotnie obniżyło się, natomiast w grupie chorych na kleszczowe zapalenie mózgu stężenie CNTF było porównywalne z grupą kontrolną.
Wnioski. Przeprowadzone badania mogą potwierdzić możliwość wykorzystania stężenia CNTF w płynie mózgowo-rdzeniowym jako markera do monitorowania stanu zapalnego w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Słowa kluczowe: rzęskowy czynnik neurotropowy (CNTF), kleszczowe zapalenie mózgu

Cilliary neurotrophic factor in tick-borne encephalitis

Zdrodowska A.1, Świerzbińska R.2, Kondrusik M.2, Pancewicz S.A.2, Zajkowska J.M.2, Grygorczuk S.2, Hermanowska-Szpakowicz T.2
1District Specialistic Hospital in Bialystok, Poland, Department of Infectious Diseases and Neuroinfections, e-mail: draganr1@wp.pl; 2Medical University of Bialystok, Poland, Department of Infectious Diseases and Neuroinfections

The purpose of this study was to evaluate concentrations of cilliary neutrophic factor (CNTF) in serum and cerebrospinal fluid of patients with tick-borne encephalitis (TBE) and bacterial meningitis.
Material and methods. 49 patients (14 females and 35 males), aged 19 to 62 were examined. Patients were divided into three groups: group I - 23 patients (47%) with diagnosed TBE, group II - 16 patients (33%) with bacterial meningitis and 10 (20%) healthy individuals as control group. The examination was performed twice before and after 4-weeks treatment.
In achieved results CNTF concentration in serum from group I and II in both examinations was significantly higher compared to control group.
Results. Patients with TBE showed higher serum CNTF concentration compared to group with bacterial meningitis in both examinations as well. In examination 1 cerebrospinal fluid CNTF concentration of both groups was significantly higher in comparison to control group. Examined cytokine CSF concentration was higher in group with bacterial meningitis. After treatment CNTF concentration decreased significantly in group I and II. In group I CNTF concentration was comparable to control group.
Conclusion. Concentration of CNTF in csf could be used as a marker of the inflammatory process in the central nervous system.

Key words: cilliary neurotrophic factor (CNTF), tick-borne encephalitis (TBE)

103

Kliniczne postacie neuroboreliozy u chorych hospitalizowanych w latach 2000-2005

Czupryna P.1, Kuśmierczyk J.1, Zajkowska J.M.1, Ciemerych M.2, Kondrusik M.1, Ciemerych A.3, Pancewicz S.A.1
1Akademia Medyczna w Białymstoku, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, e-mail: avalon-5@wp.pl; Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Ciechanowie: 2Oddział Urologiczny, 3Oddział Dermatologiczny

Cel pracy. Ocena częstości występujących objawów klinicznych oraz odchyleń w badaniach biochemicznych i obrazowych u chorych leczonych po rozpoznaniu neuroboreliozy w latach 2000-2005.
Materiał i metody. Analizie retrospektywnej poddano dokumentację 125 chorych (56 kobiet i 69 mężczyzn) w wieku 21-83 lat (średnio 49 lat) leczonych w latach 2000-2005 w Klinice Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji AM w Białymstoku z powodu neuroboreliozy. Rozpoznanie było ustalone na podstawie wywiadu epidemiologicznego i obrazu klinicznego oraz obecności przeciwciał przeciw Borrelia burgdorferi w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR) oznaczanych metodą ELISA Borrelia IgM, IgG Rekombinant Biomedica. Przedmiotem szczegółowej analizy były dane demograficzne, objawy kliniczne w postaci subiektywnych skarg chorych i odchyleń w badaniu dotyczącym układu nerwowego, wyniki badań PMR i serologicznych.
Wyniki. Najczęstszymi objawami klinicznymi stwierdzanymi u chorych były: bóle głowy (71%), zawroty głowy (44%), objawy oponowe (22%), porażenia nerwowe (27%), w tym porażenia nerwu VII 23%. W płynie mózgowo-rdzeniowym podwyższone stężenie białka występowało u 34% badanych, zwiększona cytoza u 37%.We wszystkich przypadkach w PMR wykryto obecność przeciwciał przeciw B. burgdorferi w mianie istotnym diagnostycznie. U 55% badanych stwierdzono obecność w surowicy przeciwciał IgM, a u 76% IgG. U 17% chorych neuroboreliozie towarzyszyła koinfekcja wirusem kleszczowego zapalenia mózgu (KZM). Wraz z objawami neurologicznymi, stanowiącymi podstawę rozpoznania, współwystępowały objawy ogólne w postaci: osłabienia siły mięśniowej (35%), bólów kostno-stawowych (54%), nudności (17%). Neuroborelioza w analizowanym okresie stanowiła 13% ogółu hospitalizowanych chorych z rozpoznaniem boreliozy.
Wnioski. Nieobecność rumienia wędrującego nie wyklucza obecności neuroboreliozy u chorego. Do objawów mogących sugerować neuroboreliozę należą: nie tylko objawy neurologiczne, takie jak porażenia nerwu VII, ale także zaburzenia pamięci i koncentracji oraz objawy ogólne.

Słowa kluczowe: borelioza z Lyme, neuroborelioza, postacie kliniczne

Clinical forms of neuroborreliosis among hospitalized patients in the years 2000-2005

Czupryna P.1, Kuśmierczyk J.1, Zajkowska J.M.1, Ciemerych M.2, Kondrusik M.1, Ciemerych A.3, Pancewicz S.A.1
1Medical University of Bialystok, Poland, Department of Infectious Diseases and Neuroinfections, e-mail: avalon-5@wp.pl; District Specialistic Hospital, Ciechanów: 2Department of Urology, 3Department of Dermatology

The aim of the study. To evaluate the frequency of clinical forms as well as laboratory and neuroimaging results of patients with diagnosed neuroborreliosis in the years 2000-2005 due to neuroborreliosis
Material and methods. The records of 125 patients at the age of 21-83 (mean 49 years) treated in the years 2000-2005 in the Department of Infectious Diseases and Neuroinfections, Medical University, Bialystok were subject to retrospective analysis. Diagnosis was based on case history along with a clinical picture and presence of antibodies against Borrelia burgdorferi, using ELISA test (Borrelia IgM and Borrelia IgG recombinant Biomedica).The subject of the detailed analysis was demographic data, clinical symptoms as well as subjective complaints, results of neurological examinations, the results of cerebrospinal fluid (CSF) parameters and results of serologic tests.
Results. The most frequent clinical symptoms observed were: headaches 71%, vertigo 44%, meningeal symptoms 22% and neurological paresis 27% (including facial palsy -23%). Inflammatory changes in CSF in the form of increased proteins concentration and pleocytosis were present among 34% of patients. In all cases the antibodies against B. burgdorferi were present in CSF in diagnostically significant titer. Serum presence of antibodies antiborrelia IgM was found with 55% of patients and anibodies antiborrelia IgG with 76% of patients. 17% of patients suffering from neuroborreliosis were also coinfected with tick-borne encephalitis virus. Along with the neurological symptoms, which were crucial to diagnosis, general symptoms coexisted, such as: weakness 35%, arthralgia 54% and nausea 17%.
In the analyzed period of time neuroborreliosis was diagnosed in a 13% of hospitalized patient suffering from borreliosis.
Conclusions. Absence of erythema migrans does not exclude existence of neuroborreliosis. Symptoms that may suggest presence of neuroborreliosis are not only neurological symptoms such as facial palsy, but also memory and concentration disorders and general symptoms.

Key words: Lyme borreliosis, neuroborreliosis, clinical forms

107

Polimorfizm Lys751Gln genu XPD a ryzyko powstawania raka piersi u kobiet

Romanowicz-Makowska H., Smolarz B.
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, Pracownia Biologii Molekularnej, Zakład Patomorfologii Klinicznej, e-mail: smolbea@wp.pl

Polimorfizmy genów naprawy DNA mogą powodować zmiany w mechanizmie naprawy DNA, co prowadzi do zwiększonego ryzyka rozwoju raka.
Cel pracy. W prezentowanej pracy badano rozkład genotypów i częstości alleli polimorfizmu Lys751Gln genu XPD u chorych na raka piersi.
Materiały i metody. Genomowy DNA był izolowany w grupie 92 chorych na raka piersi i w grupie kontrolnej (n=110). Polimorfizm Lys751Gln genu XPD analizowano przy zastosowaniu reakcji łańcuchowej polimerazy-polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych (PCR-RFLP).
Wyniki. Rozkład genotypów polimorfizmu Lys751Gln genu XPD nie różnił się znacząco w grupie badanej i grupie kontrolnej (p >0,05) od rozkładu zgodnego z prawem Hardy'ego-Weinberga. Nie było znaczących różnic (p >0,05) w rozkładzie genotypów i częstości alleli pomiędzy grupami o różnym stopniu zaawansowania raka piersi.
Wnioski. Wyniki wskazują, że polimorfizm Lys751Gln genu XPD może nie być związany z ryzykiem występowania i rozwoju raka piersi.

Słowa kluczowe: polimorfizm XPD, rak piersi

Polymorphism Lys751Gln of XPD gene and breast cancer risk in women

Romanowicz-Makowska H., Smolarz B.
Institute of Polish Mother's Memorial Hospital in Lodz, Poland, Laboratory of Molecular Genetics, Department of Pathology, e-mail: smolbea@wp.pl

Polymorphisms in DNA repair genes resulting in variation of DNA repair efficiency may therefore be associated with cancer risk.
Aim of the study. In the present work the distribution of genotypes and frequency of alleles of the Lys751Gln polymorphism of XPD gene in subjects with breast cancer were investigated.
Material and methods. Genomic DNA isolated from 92 breast cancer patients and control (n=110) was used to genotype XPD Lys751Gln by means of polymerase chain reaction and restriction fragment length polymorphism (PCR-RFLP) analysis.
Results. The distribution of the genotypes of the Lys751Gln polymorphism of XPD in both control and patients did not differ significantly (p >0.05) from those predicted by the Hardy-Weinberg distribution. There were no significant differences (p >0.05) in genotype distributions and allele frequencies between subgroups assigned to histological stage.
Conclusions. The results suggest that the Lys751Gln polymorphism of XPD gene may not be linked with appearance and development of breast cancer.

Key words: polymorphism XPD, breast cancer

110

Wpływ porodu i czynników ryzyka okołoporodowego na stężenie cystatyny C we krwi pępowinowej

Jędrasiak U.1, Grygalewicz J.2
Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie: 1Klinika Neonatologii, e-mail: ula.jedrasiak@op.pl; 2Klinika Pediatrii

Cystatyna C - niskocząsteczkowe białko uznawane za czuły marker filtracji kłębuszkowej, pełniące w ustroju funkcję inhibitora lizosomalnych proteaz cysteinowych - jest wytwarzane w sposób ciągły i wydzielane do płynów ustrojowych przez wszystkie komórki jądrzaste. Stężenie tego białka jest większe i bardziej zróżnicowane we krwi pępowinowej niż we krwi dzieci i osób dorosłych.
Celem pracy było określenie stężenia cystatyny C występującej we krwi pępowinowej oraz obserwacja wpływu porodu i czynników ryzyka okołoporodowego na stężenie cystatyny C we krwi pępowinowej.
Materiał i metoda. Badaniem objęto 444 noworodki urodzone siłami natury lub w wyniku cięcia cesarskiego. W obu podgrupach były dzieci urodzone przedwcześnie oraz pewna liczba noworodków obarczonych dodatkowymi czynnikami ryzyka okołoporodowego (hipotrofia, infekcja wewnątrzmaciczna, zamartwica). W toku pracy przeprowadzono ocenę kliniczną, badania biochemiczne krwi pępowinowej i badania USG układu moczowego. Krew pępowinową badano u noworodków, u których ultrasonograficzny obraz układu moczowego był prawidłowy.
Wyniki. Średnie stężenie cystatyny C w surowicy krwi pępowinowej wynosiło 1,65±0,44 mg/l, z zakresem wartości od 0,30 do 3,09 mg/l. Nie znaleziono istotnej różnicy między średnimi stężeniami cystatyny C u donoszonych noworodków i u dzieci urodzonych przedwcześnie, nieobarczonych dodatkowymi czynnikami ryzyka. U dzieci urodzonych siłami natury średnie stężenie cystatyny C było istotnie większe (1,82 mg/l) niż u dzieci urodzonych w wyniku cięcia cesarskiego (1,48 mg/l). Stwierdzono istotną zależność między stężeniem cystatyny C a stężeniem kwasu mlekowego we krwi pępowinowej oraz czasem trwania porodu.
Wnioski. Stwierdzono istotnie większe stężenie cystatyny C we krwi pępowinowej u noworodków urodzonych w wyniku porodów siłami natury. Laktacidemia jest jednym z czynników powodujących zwiększone stężenie cystatyny C w czasie porodu naturalnego. Zwiększenie stężenia cystatyny C, białka o charakterze inhibitora proteaz, może stanowić jedną z reakcji chroniących ustrój przed nasilającą się lokalnie i (lub) systemowo (między innymi pod wpływem kwasicy) aktywnością proteolityczną.

Słowa kluczowe: cystatyna C, noworodek, krew pępowinowa

The influence of delivery and perinatal risk factors on the concentration of cystatine C in umbilical cord blood

Jędrasiak U.1, Grygalewicz J.2
Medical Centre of Postgraduate Education in Warsaw, Poland: 1Department of Neonatalogy, e-mail: ula.jedrasiak@op.pl; 2Department of Pediatrics

Cystatin C - a low molecular protein, recognized as a sensitive marker of glomerular filtration rate and inhibitor of the lisosomal proteolitic enzymes in the organism. It is produced continuously and released to biological fluids. The concentration of cystatin C in the cord blood is higher and more diverse than in the peripheral blood with children and adults.
The aim of this study was to determinate the range of the concentrations cystatin C in the umbilical cord blood and to research the influence of delivery and perinatal risk factors on concentration of cystatin C in cord blood.
Material and methods. The study included 444 newborns born by spontaneous deliveries and cesarean sections. In both subgroups, term neonates, preterm and some amount of newborns with additional perinatal risk factors (hipotrofia, infection, asphyxia) were found. Clinical evaluation, blood tests and USG examination were performed. Blood cord samples were analyzed entirely in the neonates with normal USG image of urinary tract was normal.
Results. The mean cystatine C concentration in umbilical cord blood were 1.65±0.44 mg/l. There were not differences in the mean cystatin C concentration between term and preterm newborns without additional risk factors. The most important factor influencing cystatin C concentration appeared to be the kind of delivery. In neonates born by spontaneous delivery mean cystatin C concentration was significantly higher (1.82 mg/l) than in neonates born by cesarean sections (1.48 mg/l). Mean cystatin C concentration was strongly correlated with a lactic acid concentration and a length of delivery.
Conclusions. Statistically higher concentrations of cystatine C were found in neonates born by spontaneous delivery. Laktacidemia is probably one of the factors responsible for elevation of cystatin C concentration in the cord blood. Higher cystatine C level can be recognized as a mechanism protecting the neonate from local or/and systemic proteolytic activity.

Key words: cystatine C, newborn, umbilical cord blood

116

Wpływ antocyjanin z aronii czarnoowocowej na ciśnienie tętnicze oraz stężenie endoteliny-1 i lipidów u pacjentów z zespołem metabolicznym

Broncel M.1, Koziróg-Kołacińska M.1, Andryskowski G.1, Duchnowicz P.2, Koter-Michalak M.2, Owczarczyk A.1, Chojnowska-Jezierska J.1
1Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Klinika Chorób Wewnętrznych z Oddziałem Farmakologii Klinicznej i Terapii Monitorowanej, e-mail: ttm@ttm.org.pl; 2Uniwersytet Łódzki, Katedra Biofizyki Skażeń Środowiska

Celem pracy była ocena wpływu antocyjanin otrzymywanych z Aronii czarnoowocowej na ciśnienie tętnicze oraz stężenie: lipidów w osoczu, endoteliny-1, kwasu moczowego, glukozy na czczo i cholesterolu w błonach erytrocytów u pacjentów (pts) z zespołem metabolicznym (ZM).
Materiał i metody. Badaniem objęto 22 zdrowych ochotników (grupa kontrolna) oraz 25 pacjentów z zespołem metabolicznym. Kryteriami włączenia do badania w grupie pacjentów były: obwód pasa u kobiet >= 80 cm, u mężczyzn >= 94 cm, stężenie triglicerydów (TG) > 150 mg/dl (1,7 mmol/l) oraz cholesterolu HDL (HDL-C) < 40 mg/dl (1,0 mmol/l) dla mężczyzn i < 50 mg/dl (1,3 mmol/l) dla kobiet, a także ciśnienie tętnicze skurczowe (SBP) > 130 mmHg i (lub) rozkurczowe (DBP) > 85 mmHg. Przed terapią oraz po dwóch miesiącach jej stosowania oznaczano następujące parametry: SBP, DBP, lipidy osocza (cholesterol całkowity- TC, cholesterol LDL - LDL-C, cholesterol HDL - HDL-C i TG - metodą enzymatyczną), cholesterol błonowy - metodą Ilcy, ET-1 - metodą immunoenzymatyczną, glukozę na czczo metodą kolorymetryczną z heksokinazą oraz kwas moczowy – metodą enzymatyczno-kolorymetryczną z urykazą i peroksydazą.
Wyniki. Po dwóch miesiącach stosowania terapii antocyjaninami otrzymywanymi z Aronii czarnoowocowej wykazano istotne zmniejszenie w porównaniu z wartościami wyjściowymi: SBP (144,20±9,97 vs. 131,83±12,24 mmHg, p < 0,001) i DBP (87,20±9,9 vs. 82,13±10,33 mmHg, p < 0,05), TC (242,80±34,48 vs. 227,96±33,07 mg/dl, p < 0,001), LDL-C (158,71±35,78 vs. 146,21±34,63 mg/dl, p < 0,01), TG (215,92±63,61 vs. 187,58±90 mg/dl, p < 0,05), ET-1 (2,44±0,51 vs. 1,74±0,42 pg/ml, p < 0,001) i cholesterolu błonowego (4,85±0,65 vs. 2,81±0,54 vs. mmol/Lpc, p < 0,001). Stężenia kwasu moczowego i glukozy nie uległy istotnym zmianom.
Wnioski. Uzyskane wyniki dowodzą, że antocyjaniny pochodzące z Aronii czarnoowocowej dzięki korzystnemu wpływowi na ciśnienie tętnicze krwi oraz stężenie lipidów i endoteliny-1 mogą być pomocne w leczeniu pacjentów z zespołem metabolicznym.

Słowa kluczowe: antocyjaniny, zespół metaboliczny, ciśnienie tętnicze, endotelina-1

Effect of anthocyanins from Aronia melanocarpa on blood pressure, concentration of endothelin-1 and lipids in patients with metabolic syndrome

Broncel M.1, Koziróg-Kołacińska M.1, Andryskowski G.1, Duchnowicz P.2, Koter-Michalak M.2, Owczarczyk A.1, Chojnowska-Jezierska J.1
1Medical University of Lodz, Poland, Department of Internal Diseases with Clinical Pharmacology and Therapy Monitoring Unit, e-mail: ttm@ttm.org.pl; 2University of Lodz, Poland, Department of Environmental Pollution Biophysics

The aim of the study was to estimate the influence of anthocyanins from Aronia melanocarpa on blood pressure, concentration of endothelin-1(ET-1), serum lipids, fasting glucose, uric acid and membrane cholesterol in erythrocytes of patients (pts) with metabolic syndrome (MS).
Material and methods. The study comprised 22 healthy volunteers and 25 pts with MS treated with anthocyanins (3x100 mg/d) for 2 months. Waist circumference >=80 cm for women and >= 94 cm for men), triglicerydes (TG) level > 150 mg/dl (1.7 mmol/l), cholesterol-HDL (HDL-C) level < 40 mg/dl (1.0 mmol/l) for men and <50 mg/dl (1.3 mmol/l) for women, systolic blood pressure (SBP) > 130 mmHg and/or diastolic blood pressure (DBP) > 85 mmHg were inclusion criteria for patients with MS. Before and after 2 months of treatment the following parameters were determined: SBP, DBP, serum lipids (total cholesterol -TC, cholesterol LDL -LDL-C, cholesterol HDL -HDL-C, TG -by enzymatic method), membrane cholesterol in erythrocytes (method of Ilcy), ET-1(immunoenzymatic method), fasting glucose level was (colorimetric method), uric acid (enzymatic - colorimetric method).
Results. After two months therapy of anthocyanins from Aronia melanocarpa in comparison with baseline it was observed a significant decrease of: SBP (144.20±9.97 vs. 131.83±12.24 mmHg, p < 0.001) and DBP (87.20±9.9 vs. 82.13±10.33 mmHg, p < 0.05), TC (242.80±34.48 vs. 227.96±33.07 mg/dl, p<0.001), LDL-C (158.71±35.78 vs. 146.21±34.63 mg/dl, p < 0.01), TG (215.92±63.61 vs. 187.58±90 mg/dl, p < 0.05), ET-1 (2.44±0.51 vs. 1.74±0.42 pg/ml, p < 0.001) and membrane cholesterol (4.85±0.65 vs. 2.81±0.54 mmol/Lpc, p < 0.001),uric acid and fasting blood glucose levels did not change significantly after study cessation.
Conclusions. The results of our study show that anthocyanins from Aronia melanocarpa may be of benefit to patients with MS as for as atherosclerosis prevention is concerned. It seems to result from anthocyanins influence on blood pressure, serum lipid and endothelin-1 level.

Key words: antocyanins, metabolic syndrome, blood pressure, endothelin-1

120

Współistnienie mięsaka granulocytarnego i szpiczaka mnogiego - przypadek dotychczas nieopisanego związku dwóch nowotworów

Nowakowska-Kopera A.1, Wójcik M.1, Rudzki Z.2, Gałązka K.2, Skotnicki A.B.1
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Collegium Medicum: 1Katedra i Klinika Hematologii, e-mail: alala_pl@interia.pl; 2Katedra Patomorfologii

Przedstawiamy przypadek 65-letniego mężczyzny z mięsakiem granulocytarnym objawiającym się klinicznie w postaci guza prącia. W wykonanym badaniu szpiku kostnego u chorego stwierdzono obecność szpiczaka mnogiego, przy czym nie znaleziono dowodów na zajęcie szpiku przez chorobę mieloproliferacyjną. Oba nowotwory miały postępujący przebieg, czego wyrazem było zwiększające się zajęcie szpiku przez szpiczaka mnogiego oraz rozsiew skórny mięsaka granulocytarnego, jednak bez tendencji do rozprzestrzeniania się poza obręb początkowo zajętych przedziałów tkankowych. Odmienna biologia obu nowotworów, w tym istotnie różna odpowiedź na zastosowane leczenie, były przyczyną poważnych trudności terapeutycznych oraz przyczyniły się do zgonu chorego, który nastąpił 16 miesięcy od ustalenia rozpoznania. Współwystępowanie szpiczaka mnogiego i różnych typów białaczek szpikowych jest zjawiskiem dobrze udokumentowanym w piśmiennictwie. Prezentowany przez nas przypadek jest jednak pierwszym opisem równoczesnego występowania szpiczaka mnogiego i mięsaka granulocytarnego.

Słowa kluczowe: mięsak granulocytarny, szpiczak mnogi

Concomitant myeloid sarcoma and plasma cell myeloma - case report of a hitherto undescribed association of two neoplasms

Nowakowska-Kopera A.1, Wójcik M.1, Rudzki Z.2, Gałązka K.2, Skotnicki A.B.1
Jagiellonian University, Cracow, Poland, Collegium Medicum: 1Department of Hematology, e-mail: alala_pl@interia.pl; 2Department of Pathomorphology

A 65-year old male patient initially presented with a penile tumour, identified as myeloid sarcoma. Subsequent bone marrow investigation revealed the presence of a synchronous plasma cell myeloma, without any evidence of a bone marrow-based myeloproliferative disorder. Although the course of both neoplasms was progressive, with increasing bone marrow involvement by the plasma cell myeloma and cutaneous dissemination of the myeloid sarcoma, both neoplasms remained confined to their original tissue compartments. Different biology of both tumours, including markedly divergent response to therapies, contributed to a significant clinical dilemma and finally to the patient demise 16 months after the presentation. While the association of plasma cell myeloma and various myeloid leukaemias is well documented, this is a first report of simultaneous occurrence of a myeloma and a myeloid sarcoma.

Key words: granulocytic sarcoma, multiple myeloma

124

Melatonina w leczeniu miażdżycy

Broncel M. Koziróg-Kołacińska M., Chojnowska-Jezierska J.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Klinika Chorób Wewnętrznych z Oddziałem Farmakologii Klinicznej i Terapii Monitorowanej, e-mail: ttm@ttm.org.pl

Miażdżyca to przewlekły proces zapalny toczący się w odpowiedzi na uszkodzenie śródbłonka. Jej leczenie powinno być wielokierunkowe. Stale poszukiwane są substancje, które mogą być skuteczne w prewencji i leczeniu miażdżycy. Melatonina to neurohormon, który ma własności przeciwzapalne i antyoksydacyjne, co sugeruje, że może znaleźć zastosowanie w leczeniu miażdżycy. Melatonina neutralizuje reaktywne formy tlenu, zwiększa aktywność enzymów antyoksydacyjnych, stymuluje syntezę glutationu, hamuje ucieczkę elektronów z łańcucha oddechowego w mitochondriach, działa synergistycznie z witaminami C, E, glutationem. Melatonina obniża stężenie cytokin prozapalnych: IL-6, IL-12, TNF-a, IFN-y. W badaniach in vivo oraz na zwierzętach melatonina moduluje korzystnie profil lipidowy osocza, hamuje oksydację frakcji LDL cholesterolu, obniża stężenie TBARS, zwiększa zdolność antyoksydacyjną osocza. Istnieją jednak doniesienia o aterogennym wpływie melatoniny u zwierząt doświadczalnych. Brakuje dużych badań klinicznych nad skutecznością i bezpieczeństwem stosowania melatoniny u zagrożonych miażdżycą.

Słowa kluczowe: miażdżyca, melatonina

Melatonin in the treatment of atherosclerosis

Broncel M. Koziróg-Kołacińska M., Chojnowska-Jezierska J.
Medical University of Lodz, Poland, Department of Internal Diseases with Pharmacology and Therapy Monitoring Unit, e-mail: ttm@ttm.org.pl

Atherosclerosis is currently concerned as a chronic inflammatory process, which is response to an endothelial damage. Therapy of atherosclerosis should influence on various mechanisms. Substances which can prevent and treat this disorder are still being investigated. Melatonin exerts anti-inflammatory and antioxidative properties, which implies that it can be useful in the treatment of atherosclerosis. Melatonin neutralizes ROS (reactive oxygen species), increases antioxidative enzymes activities and glutathione levels, prevents electron leakage from mitochondrial respiratory chain, acts synergistically with vitamins C, E, and glutathione. Melatonin reduces levels of proinflammatory cytokines: IL-6, IL-12, TNF-a, IFN-y. In vivo studies and experiments on animals melatonin exerts beneficial effect on serum lipids, prevents LDL oxidation, decreases TBARS levels, increases total antioxidant capacity. However, some studies suggest that melatonin can exert atherogenic effects in animals. Clinical studies on patients who are in risk of atherosclerosis development are required.

Key words: atherosclerosis, melatonin

128

Wpływ melatoniny na czynność gonad u człowieka

Boczek-Leszczyk E., Juszczak M.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Patofizjologii i Neuroendokrynologii Doświadczalnej, Katedry Patologii Ogólnej i Doświadczalnej, e-mail: emilia_boczek@op.pl

W pracy przedstawiono aktualne poglądy na temat możliwego udziału melatoniny w procesie rozrodu człowieka. Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań wskazują na istnienie ścisłych zależności pomiędzy melatoniną, gonadotropinami oraz steroidami płciowymi. Nie można więc wykluczyć istotnego udziału melatoniny w procesie dojrzewania płciowego, owulacji czy menopauzy. Na przykład, zaobserwowano, że u kobiet zamieszkujących półkulę północną obniżeniu wydzielania melatoniny w miesiącach letnich towarzyszy zwiększona liczba poczęć w tym okresie. Stwierdzono także, że zaburzeniom czynności osi podwzgórze-przysadka-gonady, takim jak: przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie płciowe, hipogonadyzm hipo- lub hipergonadotropowy czy też zaburzenia miesiączkowania, towarzyszą nieprawidłowe stężenia melatoniny we krwi.
U człowieka receptory dla melatoniny stwierdzono w ośrodkowym układzie nerwowym (tj. głównie w części dystalnej przysadki oraz na neuronach jądra nadskrzyżowaniowego), jak i poza nim, m.in. w układzie rozrodczym, np. na błonach komórek ziarnistych pęcherzyka jajnikowego, gruczołu krokowego i plemnikach. Melatonina może więc wpływać na czynność gonad w sposób pośredni - poprzez modyfikację wydzielania gonadoliberyny i/lub gonadotropin, jak również w sposób bezpośredni. Stwierdzono, że melatonina może być także syntetyzowana w gonadach.

Słowa kluczowe: melatonina, rozród, folikulotropina, lutropina, gonady

The influence of melatonin on human reproduction

Boczek-Leszczyk E., Juszczak M.
Medical University of Lodz, Poland, Department of Pathophysiology and Experimental Endocrinology, Chair of General and Experimental Pathology, e-mail: emilia_boczek@op.pl

This paper reviews the possible participation of melatonin in the process of human reproduction. The results of several studies have shown the clear correlation between melatonin and gonadotropins and/or sexual steroids, which suggest that melatonin may be involved in the sexual maturation, ovulation or menopause. Decreased secretion of melatonin which coexists with increased fertility in the summer is specific for women living on the north hemisphere. Moreover, abnormal levels of melatonin in the blood are associated with several disorders of the hypothalamus-pituitary-gonads axis activity, i.e., precocious or delayed pubertas, hypogonadotrophic or hypergonadotrophic hypogonadism or amenorrhoea.
Melatonin binding sites have been demonstrated in the central nervous system (mainly in the pars dystalis of the pituitary and hypothalamic suprachiasmatic nucleus) as well as in the reproductive organs, e.g., human granulosa cells, prostate and spermatozoa. Melatonin can, therefore, influence the gonadal function indirectly - via its effect on gonadotropin-releasing hormone and/or gonadotropins secretion. It may also act directly; several data show that melatonin can be synthesized in gonads.

Key words: melatonin, reproduction, follicle-stimulating hormone, luteinizing hormone, gonads

131

Znaczenie reaktywnych form tlenu i azotu w patomechanizmie procesu zapalnego

Rutkowski R.1, Pancewicz S.A2, Rutkowski K.3, Rutkowska J.4
Akademia Medyczna w Białymstoku: 1Samodzielna Pracownia Diagnostyki Oddechowej i Bronchoskopii, e-mail: rutkowski@csk.pl; 2Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji; 3Queen Mary’s Sidcup NHS Trust; 4Wydział Pielęgniarstwa i Ochrony Środowiska

Reaktywne formy tlenu - ROS powstają w każdej żywej komórce organizmu podczas fizjologicznego procesu oddychania. Do najważniejszych ROS zaliczamy: aniorodnik ponadtlenkowy , rodnik hydroksylowy , rodnik wodoronatlenkowy, nadtlenek wodoru oraz tlen singletowy . Reaktywne formy tlenowe reagują z najważniejszymi strukturami i cząsteczkami komórkowymi zmieniając ich biologiczne funkcje. Podobnie, reaktywne formy azotowe - RNS (ang. reactive nitrogen species), takie jak: tlenek azotu czy nadtlenoazotyn działają na komórki fizjologicznie lub wytwarzają różnorodne produkty toksyczne. ROS i RNS spełniają ważną role w procesie wytwarzania energii, peroksydacji lipidów, utleniania, nitracji, nitrozowania, nitrozylacji białek i DNA oraz w odpowiedzi organizmu na katecholaminy. Reaktywne formy tlenowe oraz reaktywne formy azotu są inaktywowane enzymatycznie lub przez naturalne związki antyoksydacyjne. Nadmierne wytwarzanie ROS i/lub RNS prowadzi do stresu "oksydacyjnego" lub "azotowego", które odgrywają istotną rolę w wielu procesach patologicznych, typowych dla choroby nowotworowej, schorzeń neurodegeneracyjnych, czy chorób o etiologii wirusowej, toksycznej lub zapalnej.

Słowa kluczowe: reaktywne formy tlenu, reaktywne pochodne azotowe, stres oksydacyjny, zmiany patologiczne

Reactive oxygen and nitrogen species in inflammatory process

Rutkowski R.1, Pancewicz S.A2, Rutkowski K.3, Rutkowska J.4
Medical University of Bialystok, Poland: 1Laboratory of Respiratory Diagnostics and Bronchoscopy, e-mail: rutkowski@csk.pl, 2Department of Infectious Diseases and Neuroinfections; 3Queen Mary’s Sidcup NHS Trust, United Kingdom; 4Nursing and Environment Protection Division

Reactive oxygen species (ROS ) are generated in every cell during normal oxidation. The most important ROS include: superoxide anion, hydroxyl radical, hydroperoxyl radical, hydrogen peroxide and singlet oxygen. Reactive oxygen species can react with key cellular structures and molecules altering their biological function. Similarly reactive nitrogen species (RNS) such as nitric oxide or peroxinitrite anion have physiological activity or reacts with different types of molecules to form toxic products. ROS and RNS are important in process of energy generation, lipids peroxidation, protein and DNA oxidation, nitration, nitrosation or nitrosylation and catecholamine response. Reactive oxygen/nitrogen species are neutralized by enzymatic activity or natural antioxidants that stop the initial formation of radicals. Overproduction of ROS or RNS results in "oxidative" or "nitrosative" stress which contributes to variety of pathological processes typical for different cancer, neurodegenerative, viral, toxic or inflammatory diseases.

Key words: reactive oxygen species, reactive nitrogen species, oxidative stress, pathological changes

137

Kwestionariusz CFQoL jako narzędzie oceny jakości życia chorych na mukowiscydozę

Dębska G.1, Mazurek H.2,3
1Instytut Pielęgniarstwa w Nowym Targu, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, e-mail: grace10@vp.pl; 2Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Oddział Terenowy w Rabce Zdroju, Klinika Pneumonologii i Mukowiscydozy; 3Instytut Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu

Badania oceniające jakość życia (QOL) chorych na mukowiscydozę w piśmiennictwie światowym i w Polsce nadal są nieliczne w porównaniu z eksplozją badań dotyczących innych chorób układu oddechowego. Wynika to m.in. z tego, że zastosowanie kwestionariuszy ogólnych czy też specyficznych dla innych chorób układu oddechowego jest niewystarczające w przypadku takiej choroby jak mukowiscydoza. Dlatego rekomendowane są prace nad zastosowaniem specyficznych narzędzi oceny jakości życia chorych na mukowiscydozę.
W artykule przedstawiono narzędzia oceny jakości życia chorych na mukowiscydozę oraz zasady ich stosowania. Zwrócono uwagę na angielski kwestionariusz CFQoL autorstwa L. Gee i wsp. Jest on uznanym specyficznym narzędziem oceny jakości życia zarówno młodzieży, jak i dorosłych chorych na mukowiscydozę. Dokonano charakterystyki kwestionariusza CFQoL, który także w badaniach polskich okazał się narzędziem wiarygodnym pod względem podstawowych właściwości psychometrycznych.

Słowa kluczowe: jakość życia, mukowiscydoza, Kwestionariusz Jakości Życia Chorych na Mukowiscydozę (CFQoL)

CFQoL questionnaire as an assessment tool of quality of life in patients with cystic fibrosis

Dębska G.1, Mazurek H.2,3
1Institute of Nursing in Nowy Targ, Poland, The Podhale State Vocational School of Higher Education, e-mail: grace10@vp.pl; 2Institute of Tuberculosis and Lung Diseases, National Research, Rabka Branch, Poland, Department of Pneumonology and Cystic Fibrosis; 3Institute of Health in Nowy Sącz, Poland, The State Vocational School of Higher Education

The number of studies assessing quality of life, QOL, in patients with cystic fibrosis is quite small in world's and Polish literature, when compared with explosion of research concerning that topic in other disorders of the respiratory system. It is due to the fact that usage of general questionnaires or measures specific for other respiratory diseases turns out to be insufficient in the case of cystic fibrosis. Therefore, studies aimed at development and utilization of specific quality of life measures in cystic fibrosis are recommended.
In this paper, quality of life measurement tools in cystic fibrosis and rules of their application are presented. Attention was paid to CFQoL, English questionnaire by Gee et al., which was validated as a quality of life measurement tool in cystic fibrosis (adults and adolescents). CFQoL, which Polish research proved to be a reliable tool as far as its psychometric parameters were concerned, was characterized here.

Key words: quality of life, Questionnaire of Cystic Fibrosis Quality of Life (CFQoL)

141

Zaburzenia immunologiczne w zapaleniu stawów w boreliozie z Lyme

Pancewicz S.A.1, Rutkowski R.2, Rutkowski K.3, Zajkowska J.M.1, Kondrusik M.1
Akademia Medyczna w Białymstoku: 1Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji, e-mail: neuroin@amb.edu.pl; 2Samodzielna Pracownia Diagnostyki Oddechowej i Bronchoskopii; 3Queen Mary's Hospital, Sidcup NHS Trust, United Kingdom

Borelioza z Lyme zwana też chorobą z Lyme jest przewlekłą, wieloukładową chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez krętki Borrelia burgdorferi. Stosunkowo częstym objawem zakażenia B. burgdorferi jest zapalenie stawów. Patogeneza boreliozowego zapalenia stawów jest wieloczynnikowa. Badanie histopatologiczne błony maziowej stawów oraz zaburzenia immunologiczne wykazuje zmiany podobne do stwierdzanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Patomechanizm zmian odpowiedzialnych za rozwój zmian stawowych w przebiegu boreliozy z Lyme do chwili obecnej nie jest jednoznacznie wyjaśniony. We wczesnym etapie stanu zapalnego obserwuje się interakcję pomiędzy B. burgdorferi a granulocytami wielojądrzastymi i komórkami śródbłonka, która prowadzi do wytwarzania reaktywnych form tlenu, produktów peroksydacji lipidów oraz innych mediatorów zapalnych. Postępujące uszkodzenie chrząstki stawowej i obserwowana w trakcie zapalenia stawów utrata integralności macierzy pozakomórkowej w dużym stopniu zależy od istniejącej równowagi pomiędzy procesami anabolicznymi i katabolicznymi w zapalnie zmienionym stawie. Ważnym zjawiskiem immunologicznym warunkującym powstanie i podtrzymywanie przetrwałego zapalenia stawów wydaje się być mimikrą molekularną pomiędzy OspA (outer surface protein A), a cząsteczką adhezyjną LFA-1alfa.

Słowa kluczowe: borelioza z Lyme, Borrelia burgdorferi, zapalenie stawów, patomechanizm

Immunopathology of Lyme arthritis

Pancewicz S.A.1, Rutkowski R.2, Rutkowski K.3, Zajkowska J.M.1, Kondrusik M.1
Medical University of Bialystok, Poland: 1Department of Infectious Diseases and Neuroinfections, e-mail: neuroin@amb.edu.pl; 2Laboratory of Respiratory
Diagnostics and Bronchoscopy; 3Queen Mary's Sidcup NHS Trust, United Kingdom

Lyme borreliosis (Lyme disease) is the most prevalent tick-borne disease caused by spirochaetes of the Borrelia species complex. Arthritis is one of the common manifestations of B. burgdorferi infection. The pathomechanism of articular changes in Lyme arthritis has not yet been elucidated. Histopathological studies of synovia and immunological changes are similar to rheumatoid arthritis. In the early stage of inflammation B. burgdorferi interact with polynuclear granulocytes and epithelial cells, triggering production of reactive oxygen species, lipid peroxidation products and other inflammatory mediators. The imbalance between anabolic and catabolic processes in inflamed joints results in the progressive destruction of articular cartilage and disintegration of extracellular matrix. Molecular mimicry between OspA (outer surface protein A) and adhesion molecule LFA-1alpha seems to be responsible for chronic arthritis.

Key words: Lyme arthritis, Borrelia burgdorferi, pathomechanism

145

Rak przytarczyc

Krysiak R., Okopień B.
Śląski Uniwersytet Medyczny, Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej, e-mail: r.krysiak@pharmanet.com.pl

Rak przytarczyc jest rzadkim schorzeniem gruczołów wydzielania wewnętrznego, odpowiedzialnym jedynie za około jeden na sto przypadków pierwotnej nadczynności przytarczyc. Etiologia schorzenia jest słabo poznana, jednak badania ostatnich lat wykazały, że w patogenezie tego nowotworu mogą odgrywać rolę pewne mutacje genowe. U większości chorych na raka przytarczyc stwierdza się objawy kliniczne wynikające z ciężkiej hiperkalcemii - występowanie objawów ze strony nerek, układu kostnego, przewodu pokarmowego, układu nerwowo-mięśniowego i zaburzeń zachowania jest znacznie częstsze niż w przypadku łagodnych gruczolaków przytarczyc. Przebieg raka przytarczyc wykazuje dużą zmienność osobniczą. Jednak u około połowy chorych dolegliwości utrzymują się pomimo leczenia lub nawracają z powodu miejscowego lub uogólnionego zaawansowania choroby. Leczenie raka przytarczyc to głównie interwencja chirurgiczna, która obejmuje blokową resekcję guza i tkanek przyległych. Niektóre badania wykazały skuteczność farmakoterapii w leczeniu paliatywnym objawów klinicznych hiperkalcemii. Celem niniejszej pracy jest podsumowanie obecnego stanu wiedzy o etiologii, objawów klinicznych, diagnostyce i leczeniu raka przytarczyc.

Słowa kluczowe: przytarczyca, rak, patogeneza, objawy kliniczne, diagnostyka, leczenie

Parathyroid carcinoma

Krysiak R., Okopień B.
Medical University of Silesia, Poland, Department of Internal Medicine and Clinical Pharmacology, e-mail: r.krysiak@pharmanet.com.pl

Parathyroid carcinoma is a rare endocrine tumour accounting for only about one of every hundred cases of primary hyperparathyroidism. The aetiology of this cancer remains obscure but the recent studies have identified that some gene mutations may be involved in its pathogenesis. Most patients with parathyroid carcinoma suffer from symptoms related to marked hypercalcemia; the incidence of associated renal, bone, gastrointestinal, neuromuscular and psychological symptoms is much more frequent than in those with benign parathyroid adenomas. The course of patients with parathyroid carcinoma is variable. However, in more than 50% cases, patients experience persistent or recurrent disease due to regional or distant disease. The treatment of parathyroid malignancy is predominantly surgical, comprising an initial en bloc resection of the tumour and adjacent neck structures. Several studies have suggested the usefulness of pharmacotherapy in the palliative treatment of the debilitating symptoms of hypercalcemia. The aim of this paper is to summarise the present state of knowledge on the aetiology, clinical presentation, diagnosis and treatment of parathyroid carcinoma.

Key words: parathyroid glands, cancer, pathogenesis, clinical presentation, diagnosis, treatment

151

Problemy związane z aktywnością seksualną chorych kardiologicznych

Rembek M., Tylkowski M., Piestrzeniewicz K., Goch J.H.
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, I Klinika Kardiologii Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii, e-mail: mrembek@bg.umed.lodz.pl

W pracy przedstawiono podstawowe informacje dotyczące wpływu aktywności seksualnej na układ krążenia chorych kardiologicznych. Omówiono najczęstsze problemy związane ze współżyciem u chorych ze stabilną postacią choroby wieńcowej oraz po zawale mięśnia sercowego. Przedstawiono czynniki modelujące wystąpienie zawału podczas stosunku płciowego i omówiono główne problemy dysfunkcji seksualnych po przebyciu ostrych zespołów wieńcowych.

Słowa kluczowe: aktywność seksualna, choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, nagła śmierć sercowa

Problems connected with sexual activity in patients with heart disease

Rembek M., Tylkowski M., Piestrzeniewicz K., Goch J.H.
Medical University of Lodz, Poland, Department of Cardiac Surgery in I Chair of Cardiology and Cardiac Surgery, e-mail: mrembek@bg.umed.lodz.pl

The paper presents some basic data on sexual activity in patients with heart disease. The most typical problems of people with stable angina or after myocardial infarction connected with sexual intercourse have been presented. Modulation of risk of heart attack during sexual activity and main problems of sexual dysfunction after acute coronary syndromes have been described.

Key words: sexual activity, stable angina, myocardial infarction, cardiac sudden death

155

Toksyczność rozwojowa naproksenu

Burdan F., Sykut J., Przybylski P.
Akademia Medyczna w Lublinie, Pracownia Teratologii Doświadczalnej Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej Człowieka, e-mail: fb3@wp.pl

Naproksen jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ) o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i tokolitycznym. Ze względu na wysoką aktywność terapeutyczną oraz dobrą tolerancję u ludzi dojrzałych, lek dostępny jest bez recepty, także w sprzedaży pozaaptecznej. Badania doświadczalne wykazały, że naproksen hamuje owulację i przechodzi przez barierę łożyskową, jednak jego toksyczność rozwojowa nie jest w pełni poznana. Podobnie jak i inne NLPZ, naproksen może powodować zamknięcie przewodu tętniczego oraz obniżenie filtracji kłębuszkowej i bezmocz u płodów. Konsekwencją tego jest nadciśnienie płucne i małowodzie. U płodów narażonych na naproksen obserwowano także zwiększoną częstość rozszepów wargi i/lub podniebienia oraz wad serca, zwłaszcza ubytku przegrody międzykomorowej.

Słowa kluczowe: COX-1, COX-2, ciąża, niesteroidowe leki przeciwzapalne, płód

Developmental toxicity of naproxen

Burdan F., Sykut J., Przybylski P.
Medical University of Lublin, Poland, Experimental Teratology Unit of the Human Anatomy Department, e-mail: fb3@wp.pl

Naproxen is a nonsteroidal antiinflammatory drug (NSAID) with an antiinflammatory, analgesic, antipyretic and tocolytic activity. Due to high therapeutical potency and good adult toxicological profile it is available as over-the-counter (OTC) drug. Experimental studies indicated that naproxen inhibited ovulation and readily passed the placental barrier. However, its developmental toxicity is not fully defined. Similar to other NSAIDs, naproxen causes constriction of the ductus arteriosus and fetal anuria or oliguria that could let to pulmonary arterial hypertension and oligohydramnion, respectively. It may also induce lip and/or palate clefts and cardiac malformations, especially the ventricular septal defect.

Key words: COX-1, COX-2, pregnancy, nonsteroidal antiinflammatory drug, fetus

159

Changes in bones in the aging males

Grzegorzewska A.E.
University of Medical Sciences in Poznan, Poland, Chair and Department of Nephrology, Transplantology and Internal Diseases, e-mail: alicja_grzegorzewska@yahoo.com

The report contains a summary of results on bone changes in aging male, presented during the 2nd CSSAM/ISAM North American Congress on the Aging Male. It was shown that age-related osteoporosis can be slowed in men by substitutive treatment with testosterone. Taking into account such therapy, one should remember about its adverse effects.